De wijk Hillegersberg Noord op papier

We bewandelen een wijk waar bijna 7800 mensen wonen, 4000 huishoudens. Daarvan is 29% boven de 65 jaar, een kleine 2500 mensen. 45% van de bewoners is hoogopgeleid. 25% komt van buiten Europa.

De nieuwe Woonvisie van Rotterdam typeert Hillegersberg als een van de twee duurste wijken van Rotterdam. De gemiddelde woonwaarde is 545.000 euro. 70% van de woningen is appartement.

70 procent van de woningen is appartement

Wij zouden de wijk typeren als een gegoede middenklasse wijk. Evenwel, het wijkprofiel dat van de wijk is gemaakt stelt dat Hillegersberg Noord ‘een typische arbeiderswijk’ is. Zie: www.wijkprofiel.rotterdam.nl Er zullen meer sociale huurwoningen worden bijgebouwd. De woonvisie benoemt als een van de vier pijlers van het Rotterdamse beleid, de wens van ‘toekomstbestendige en vitale wijken’: ‘Wijken waar je in elke levensfase kunt blijven wonen en waar voldoende voorzieningen en netwerken zijn’.

Een zeer te prijzen ambitie natuurlijk, maar als we vanaf blz. 37 lezen hoe daar invulling aan wordt gegeven dan hopen we met deze Zorg voor de buurtvisite en onze observaties en tips er nog wat meer handvatten voor te geven.

De openbare ruimte als katalysator van gezond leven

We vinden het natuurlijk heel erg goed dat in de Rotterdamse Woonvisie staat dat mensen - in verband met de sociale binding - wooncarrière in hun eigen buurt moeten kunnen maken. En ook heel goed, dat de woonomgeving gezond, veilig en toegankelijk zou moeten zijn, alsook uitnodigt tot ontmoeting. Het heil wordt echter vooral gezocht in voorzieningen en het creëren van fysieke ruimtes. De openbare ruimte -als mede-drager van gezonde en vitale wijken voor mensen in elke fase van hun leven- krijgt eigenlijk geen andere aandacht dan een rol in de hitte aanpak (blz.47). En dat is te beperkt. De openbare ruimte kan op veel meer punten katalysator zijn van ontmoeting, netwerken, gezond leven op een natuurlijke wijze, mentale gezondheid, etcetera etcetera. TIP Wij denken dat veel meer focus hierop ook kosten bespaart, zowel qua bouwen als qua exploitatie en personeel.

Het is een wetenschappelijk onderzoek waard om deze hypothese eens te toetsen. TIP Maar je moet er niet op wachten om aan deze gezondheidsbevorderende rol van de openbare ruimte voor een sociaal duurzame en vitale wijk concrete invulling te geven. TIP Daarom doen we deze Zorg voor de buurtvisite en starten we buiten voor de Akropolis aan de Achillesstraat 209.

Voor de Akropolis

De directe buitenomgeving van Akropolis: een meervoudige ontmoetingsplek

Net als in 2012 valt het ons op hoe uitnodigend zowel de eigen buitenruimte van Akropolis is, als de openbare ruimte. Een klein ommetje is direct voor Akropolis zelf te maken; bloembakken, beelden en prettige zitjes larderen het ommetje. Aanpalend is ‘speeltuin 110-morgen’ met een veelheid aan spel, natuur, fauna en ontmoeting. De tennisbanen gloren in de verte. De bushalte is voor de deur. Het mag wel -letterlijk en figuurlijk- binnen en buiten op de kaart worden gezet.

Gezellig ommetje rond Akropolis

Maar welke kant moeten we oplopen voor de wijk, de winkels? Wij hebben geen idee. Een heer op leeftijd wijst ons de weg. ‘Winkel of supermarkt? Oh die is vlakbij. Twee haltes met de bus’. Het brengt ons dus ook hier tot de TIP die we heel vaak doen: zorg voor aansprekende overzichtsborden van wat er in de wijk zit. Zet dit soort borden op verschillende punten in de wijk, zoals je wel ziet in natuurgebieden en zet er wandelroutes met afstanden op. TIP

En natuurlijk bewegwijzering die ook de afstand in meters aangeeft. Het is een heel eenvoudige aanvulling in de openbare ruimte die ervoor zorgt dat mensen in één overzicht zien wat waar is. Je krijgt er oriëntatiegevoel door en informatie die je kan laten beoordelen of je iets kunt of wil gaan doen. Zo versterk je de fysieke kant van de openbare ruimte met de sociale en de gezondheidskant van mensen op een simpele manier.

TIPS voor de ziel

Hillegersberg Noord is ruim opgezet. Verzorgde nieuwbouw wisselt zich af met verzorgde naoorlogse bouw. Een etagegebouw springt er qua kleur uit en doet denken aan Piet Mondriaan.

Een gevel doet denken aan Piet Mondriaan

We lopen maar wat op gevoel en komen geen voetgangers tegen. Dat kan aan het dreigende wolkenweer liggen. Er is groen dat vooral groen is. Er kan ons inziens meer variatie in het groen worden aangebracht zoals kruiden, fruitboompjes etcetera. Dat geldt zeker voor een groot, stenig, als plein bedoelde stedenbouwkundige ingreep, het Minervaplein. Aan de ene kant is er een strook met in de onderpui voorzieningen van meer medische en welzijnsaard. En aan de andere kant appartementen met balkon. De afstanden tot elkaar kloppen niet. Het zou gecompartimenteerd moeten worden bijvoorbeeld met een muziekkapel, een kiosk, wat leilindes, lekkere bankjes en stoelen zo neergezet dat mensen uitgenodigd worden elkaar te zien en een contact te leggen, een jeu de boules baantje, een fonteintje of bedriegertjes, om maar wat te noemen. Ga met wat suggesties het gesprek aan met de bewoners en ondernemers. TIP Het kan het sociale hart van dit deel van Hillegersberg worden.

Veel mogelijkheden voor het stenige Minervaplein

Griekse goden wijk

De straatnamen zijn afkomstig van Griekse en Romeinse goden. Op het Minervaplein treffen we een innemend beeldhouwwerk van deze godin. Ook bij Akropolis zagen we in de voortuin wat van dit soort, eigenlijk eenvoudige beelden. Je zou eraan kunnen denken om voor een gevoel van identiteit aan de wijk, meer van dit soort beelden te plaatsen en er een wandelroute van te maken. TIP

De godin Minerva

We lopen langs het kantoor van Habion, de vooruitstrevende ontwikkelaar voor wonen voor ouderen met een frisse kijk erop, zoals Habion zelf ventileert in haar etalage. Als Habion wonen breder ziet dan een woning (en eigenlijk weten we dat Habion dat doet), dan zou het een geweldige mede-actor zijn om de wijk onderdeel van het wonen te laten worden. TIP

Het kantoor van Habion

Beschilderd trafo huisje en kasteelruïne

We arriveren weer bij Akropolis. Het beschilderde trafohuisje dat we in 2012 al podium gaven staat er nog ongeschonden leuk te zijn. Wat zou het van toegevoegde waarde zijn als er een netwerk van beschilderde trafohuisjes zou zijn door de wijk en dat dat dan ook weer een wandelroutetje zou zijn. Met het thema Griekse en Romeinse goden en godinnen wellicht? TIP

Beschilderd trafo-huisje

Het kasteel Hillegersberg, de ruïne van Huis ten Berghe uit de 13e eeuw die we op de kaart zien staan hebben we al lopende gemist. Maar het is vast en zeker een icoon van de wijk en verdient een plek op wegwijzerborden in de wijk en op overzichtsborden zoals we eerder beschreven. TIP

Herinneringsmuseum nu in de kelder

Aan de overkant van Akropolis, over de drukke Jasonweg heen, ligt nog een deel van Hillegersberg Noord. Omdat we geen enkele natuurlijke en logische verbinding zien, belopen we dat deel van de wijk niet. Bovendien lokt het restaurant van Akropolis, waar we heerlijke broodjes zagen staan. En een van ons wil echt nog naar binnen om de gangen op de begane grond en entree goed te bekijken die in 2012, toen zij er op zorgvisite, was zo fraai en met veel te bekijken waren ingericht. Je liep als het ware in een museum. ‘He, dit is toch wel anders dan het was’, roept ze uit.

Geen museumstukken meer, maar nog steeds bekijks in de gangen

De gangen hebben nog steeds vitrines maar toch veel minder dan herinnerd wordt. De receptie vertelt ons dat het museum nu in de kelder zit. Wie weet dat? Waar vinden we het museum aangegeven? Uiteindelijk zien we het op de banner in de hal.

We vinden het jammer dat de collectie van het museum naar de kelder is gegaan en niet meer direct aan de bewoners, naasten, bezoekers en medewerkers meegeeft: ‘We zijn een bijzonder huis en dat laten we meteen zien’. Ruimtegebrek horen we van de vrijwilliger die deze dag in de kelder  het museum bestiert. Maar als wij kijken naar de keuze om een heel groot deel van de begane grond als een soort aquarium kantoorruimte voor medewerkers in te richten, dan hadden wij andere keuzes gemaakt en het museum daar in ieder geval een deel van de collectie meteen en in het oog springend getoond. TIP Zelfs zouden we door de wijk heen en buiten er reclame voor hebben gemaakt, dan wel delen van de collectie daar hebben tentoongesteld. TIP

Tot slot kijken we naar de kolossale verpleeghuisflat. Weliswaar verbonden door een buitengang, is het een hoge flat zonder buitenruimte voor deze kwetsbare groep. Ook in 2012 maakten we in onze zorgvsite er kritische opmerkingen over. Komen juist deze verpleeghuisbewoners, ondanks de enorme zwevende buitengang naar de entreeruimte er niet wat bekaaid van af? Al het vertier is nu aan de ‘wonen voor senioren’ kant, waar de  woningen door Habion worden verhuurd. Het zij door ons hierbij nog eens gezegd.

Het vriendelijke restaurantpersoneel legt ons, na de start in de ochtend met koffie en de fameuze appeltaart, in het nog steeds geweldige multifunctionele en op ontmoeting gerichte atrium, voor tweede keer in de watten. Eind goed al goed.

Koffie en fameuze appeltaart in het Akropolis-restaurant

Voor meer informatie en het bekijken van andere afgelegde Zorg voor de buurtvisites in Nederland zie: https://www.zorgsaamwonen.nl/thema/buurtvisites. Je treft daar ook een pdf van het tijdschrift Zelf aan de slag met Thuis Voelen in de buurt vol tips en tricks.

Wil jij zelf een Zorg voor de buurtvisite met partners in de wijk en meedoen? Via ZorgSaamWonen is er de mogelijkheid om als gemeente een voucher (aan ZorgSaamWonen zijn deze toegekend in het kader van een VWS programma) aan te vragen om de kosten ervan te dekken. Als je ons mailt dan verbinden wij je met de juiste persoon bij ZorgSaamWonen.

Deze Zorg voor de buurtvisite is afgelegd op 11 september 2024 door: Hetti Willemse hettiwillemse@publicarea.nl en Ad van Elzakker advanelzakker@publicarea.nl

Copyright stichting Thuis Voelen. De stichting Thuis Voelen is aangesloten bij ZorgSaamWonen. Partners zijn ook de Leyden Academy on Vitality and Ageing en het Jo Visserfonds

Het verslag van deze Zorg voor de buurtvisite is voorafgaand aan publicatie voorgelegd aan:

• Wethouder van oa welzijn Faouzi Achbar  
• Wethouder van oa zorg en ouderen Ronald Buijt
• Wethouder van oa buitenruimte Pascal Lansink-Bastemeijer
• Wethouder van oa wijken Robert Simons
• Wethouder van oa klimaat, bouwen en wonen Chantal Zeegers
• Humanitas Raad van Bestuur via klantenservice
• Habion Raad van Bestuur
• Huis van de Wijk Arcadia (onderdeel van stichting Dock aan de regio Rotterdam
• Stichting bewonersorganisaties 110