"Onze zevende Zorg voor de buurtvisite brengt ons in Leeuwarden Oost. We bewaren namelijk goede herinneringen aan wijkzorgcentrum St. Jozef waar we in 2018 samen met medewerkers en bewonersraad een Thuis Voelen-agenda hebben gemaakt. De focus lag daarbij vooral op Thuis Voelen binnen St Jozef. Nu nemen we St Jozef als het vertrekpunt om de omringende buurt op haar sociale dimensie te bekijken en hoe de inrichting en gebouwde omgeving van de buurt bijdraagt aan het ontmoeten, aan contacten, aan gezondheid, aan beleving en beweging. We lichten meteen een tipje van de sluier, er liggen kansen voor het oprapen.  

Tijdens deze Zorg voor de buurtvisite worden we vergezeld door Evelien Kelfkens, een jonge onderzoeker van de Leyden Academy. Zij maakt een inventarisatie en analyse van de afgelegde Zorg voor de buurtvisites tot nu toe met het oog op verdere toepasbaarheid in de praktijk. 

Kansen voor Wijkzorgcentrum St Jozef 

Het vergt wat logistieke afstemming voordat we elkaar treffen op de parkeerplaats pal voor de enigszins verborgen ingang van St. Jozef. Het Wijkzorgcentrum zelf is van de overbekende jaren tachtig-bouw net als de woongebouwen er om heen en heeft hard een vernieuwingsslag nodig. Nu is het parkeren, parkeren en nog eens parkeren dat hier dominant is. 

 

De voor ieder van ons lange reis maakt dat een toiletbezoek en een kop koffie een hoge prioriteit is. We zetten ons over enige schroom heen en besluiten de drempel over te gaan met het risico dat de zorgvisitebril ook weer direct op gaat. En ja hoor, want heel duidelijk is het niet of St Jozef als wijkzorgcentrum open is voor mensen van buiten. De entree, die voor meerdere uitleg vatbaar is, lokt daar eerlijk gezegd niet toe uit en er is ook geen uitnodiging om de kale schuifdeurruimte te betreden.  

Meteen links is een hoek waar wij direct een blad met kopjes en een kan koffie en thee zouden zetten, een boekenkastje én een bos bloemen (tip). Op de muren en in het voorportaal zouden we ook wat posters ophangen zoals je wel in cafés ziet met wat er te doen is in de musea, bioscopen en theaters van de stad naast alle goedbedoelde folders over zorg en welzijn (tip). 

Binnen is de situatie gelukkig anders en worden we vriendelijk van een kop koffie tegen betaling voorzien. De receptioniste weet niet precies wat een kopje koffie kost, hetgeen wel aangeeft dat bezoek van buitenaf niet zo gewoon is. 

Bewoners beëindigen net de middagmaaltijd. Het restaurant is licht en mooi gelegen aan een tuin die bezoekers ruimhartig laat genieten van de rivier de Ee.  

 

Er loopt ook een fraai publiek voetpad langs en door het open karakter van de tuin met zitjes en dergelijke kun je je wel voorstellen dat buurtgenoten tijdens hun ommetje een contactmoment hebben. Want de ligging van St. Jozef is geweldig. Net buiten de binnenstad van Leeuwarden aan de Ee kijkend op het oude centrum. 

Wij fantaseren meteen wat zou het dan leuk zijn als er in de tuin een kioskje zou zijn van waaruit een kopje koffie, een ijsje en dergelijke kan worden geserveerd om de ontmoeting op een natuurlijke wijze nog meer mogelijk te maken (tip). Maar wie weet gebeurt dat wel want we zien dat er gelukkig wel deuren vanuit het restaurant naar de tuin zijn. Aan de andere kant, wij zien en zagen geen uitnodigende bordjes daartoe. Ook geven we de tip iets voor kleine kinderen in de tuin te brengen. We herinneren ons nog goed hoe leuk dat gedaan was in de tuin van het Bartholomeus Gasthuis in Utrecht met een glijbaan die in een kleine zandbak uitkwam, een schommel.

En als we na zo’n twee uur lopend door de buurt terugkeren bij St Jozef zien we een pittoreske, oude kleine scheepswerf aan de voet -maar afgescheiden van en met de rug naar-  St Jozef.  

We laten onze fantasie nog verder op de loop gaan en bedenken hoe leuk het zou zijn om daar een creatieve werkplaats van te maken waar oud en jong zich in houtbewerking en de technieken van scheepsbouw inlaten. En waarom niet wat vissteigertjes nabij of een paar kleine bootjes om uit varen te kunnen gaan (tip)? Juist voor mannen op oudere leeftijd is er betrekkelijk weinig zoals we na tweehonderd zorgvisites aan woonzorgcentra en verpleeghuizen constateerden in onze column 'Mannendingen' (website Waardigheid en Trots). Is dat niet iets voor Amaryllis, de organisatie waaronder de sociale wijk- en dorp teams en de opbouwwerkers vallen, zoals we in het wijkplan Leeuwarden Oost www.leeuwardenoost.nl lezen, om op te pakken samen met de Palet zorggroep waartoe St Jozef behoort? 

De buurtwandeling 

Even twijfelen we: St Jozef ligt op een soort drie-wijkenpunt: Centrum, Leeuwarden-West en Leeuwarden-Oost. We kiezen voor de buurt waar de ingang naar toe is gericht: Oldigalieën. 

Onbevangen -nogmaals dat is de basis van onze Zorg voor de buurtvisites- keren we St Jozef en de Ee de rug toe en via een wat desolate poort, wel met een prachtig gedicht die de oorsprong van de buurt vertelt, lopen we door. Er is niet veel dat charmeert behalve dan de opgevrolijkte kleine elektriciteitskastjes. 

 

Bankjes zijn er amper of als we er een treffen zien we dat deze een opknapbeurt nodig heeft. Het bekende onverschillige wipkip- kinderspeelplaatsje in een plantsoentje heeft ook zoveel meer te bieden. Ons hart breekt als we het verwaarloosde minibiebje passeren totdat… Wat een verrassing en wat een pareltje is het arbeidersbuurtje Eigen Brood Bovenal uit 1858 met in het midden het Frans Hollander plantsoen. Ons humeur knapt er meteen van op. 

 

We lopen en kijken en hopen meer te ontwaren. We passeren een lagere school, passeren een gebouw waarvan we denken dat kan wel eens een dagbesteding zijn, de bebouwing verandert wat naar nieuwere woningtypes en wat jaren dertig huizen maar kenmerkend blijft dat er niets anders is. De zichtbare afwezigheid van maatschappelijke organisaties of winkels (m.u.v. bakker van den Burg) of wat dan ook aan levendigheid en aanleiding geeft tot ontmoeting en contacten is opmerkelijk ook al lezen we later dat er een Gezinslab, een buurtkamer en een buurthuis aan Oldegalieën129 is. 

Af en toe duikt er een teken van een wandelroute op. Wegwijzerbordjes die verleiden tot een rondje dit of dat of verleiden tot een bezoekje aan het buurthuis (dat wij dus gemist hebben) zouden wij aanbevelen (tip). Want als je door je oogharen heen kijkt kun je altijd wat bijzonders ontdekken of er iets bijzonders van maken. Hierboven hebben we al een paar voorbeelden gegeven en kansen genoemd.  

Het laatste stukje van de wandeling brengt ons weer aan de Ee. We zien net over de brug aan de binnenstadkant een grote Jumbo. We meten de afstand vanaf St Jozef, toch wel een kilometer. Hier worden we ook blij verrast door een fraai etablissement -we denken van rond 1900- en meerdere gebouwen van rond die tijd waaronder stedelijk gymnasium De Manege en de kleine oude scheepswerf die we eerder beschreven. Uiteindelijk arriveren we weer bij St Jozef op het parkeerterrein.

Praktijk en theorie 

Na de met eigen ogen (en benen) aanschouwde Zorg voor de buurtvisite duiken we in de documenten en websites. De Oldegalileën & Bloemenbuurt valt onder de wijk Oud Oost. De buurt heeft 3300 bewoners; 700 sociale huur huizen en 770 koop. Veel klein particulier eigendom met een gemiddelde woonwaarde van 123.000 euro (2021). Er is via verkamering veel verhuur aan studenten vanwege de aantrekkelijke ligging en opzichten van de binnenstad. 50-60 procentvan de inwoners is alleenstaand. De buurt wordt als een volksbuurt van jong en oud gekenschetst. De armoede wordt als hoog benoemd, namelijk 18 procent. Een groot deel stemt Groen Links. Ongeveer 20 procent heeft een niet -westerse achtergrond. 

Op www.leeuwardenoost.nl treffen we het Wijkplan Leeuwarden Oost en daar binnen korte en lange termijn wensen voor Oldegalileën&Bloemenbuurt. De wensen zijn samen met wijkbewoners opgehaald. Voor de korte termijn staan in een kolom zaken als een wijkschouw, een wijkkrantje, zwerfafval en informatie en communicatie. Ook betere straatverlichting is een wens en meer groen als een groene apotheek. Levensloopbestendigheid, kunnen blijven wonen in je buurt als je ouder wordt en wellicht zorg nodig hebt, gezondheid iha of zorg en welzijn treffen we als actiepunten voor de buurt niet aan. 

Het wijkplan Leeuwarden Oost  steunt op vijftig partners waaronder de gemeente Leeuwarden, de GGD,  Amaryllis en het Healthy Ageing Netwerk Noord Nederland (HANN). De HANN stimuleert het worden van bloeizones. Het valt ons op dat de Palet/Kwadrantgroep waaronder Wijkzorgcentrum St Jozef valt geen partner is. 

Op de website van de gemeente Leeuwarden treffen we geen duidelijke plannen of woonzorgvisie voor Leeuwarden Oost aan. 

Er is voor Oldegalileën & Bloemenbuurt een wijkinitiatief (www.wiboleeuwarden.nl), een wijkpanel en een werkgroep de verbinding. Betrokken bewoners zijn essentieel én  de echte oren en ogen van de buurt om toekomst en levensloopbestendig te zijn. 

Samenvattend advies 

Overzien we onze wandeling en na bestudering van een aantal documenten die we vonden via deskresearch dan beklijft het gevoel van een buurt op een plek geweldig ten opzichte van de binnenstad met veel kansen als er een sociaal ruimtelijke visie zou worden gemaakt en uitgevoerd. We geven er samenvattend voor mee: natuurlijke ontmoetingen, zichtbaarheid, sport en spel voor jong en oud, kleine kunst- en cultuuruitingen die een glimlach doen ontstaan, bewegwijzering, ommetjes en wandelingen, gebruik van de cultuurhistorische kleine kwaliteit, minibiebjes, klein beleving oproepend groen. Wij bevelen ook aan de bewoners: er is een geweldige basis via wibo én de organisaties hierop verder te motiveren en tot handelen over te gaan. Met kleine dingen. Wie weet is het een stimulans om onder de vlag van HANN een bloeizone te worden. We hopen u met deze Zorg voor de buurtvisite wat inspiratie te hebben gegeven."

---

Zorg voor de buurtvisite afgelegd op 30 maart 2023 door Hetti Willemse, Ad van Elzakker (beide Stichting Thuis Voelen) en Evelien Kelfkens (Leyden Academy). 

Copyright stichting Thuis Voelen  

Op 31 mei organiseert ZorgSaamWonen: Webinar 'Op naar een toekomstbestendige wijk: leren van zorg voor de buurtvisites'.