Zorg voor de buurtvisite: Angelslo, Emmen

2 september 2024

Vóóruit met Emmen

Emmen stond 27 april van dit jaar flink in de spotlights. De koninklijke familie vierde er razend enthousiast de verjaardag van Willem Alexander. Emmen kleurde Oranje. En ook als wij er onze Zorg voor de buurtvisite afleggen is menig huis en straat nog vrolijk Oranje versierd.

Na onze Zorg voor de buurtvisite aan de Drentse hoofdstad Assen, gaan we nu naar de tweede stad in die provincie. Wij realiseerden het ons vooraf niet, maar met 110.000 inwoners heeft de gemeente Emmen er veel meer dan Assen met 69.000 inwoners. En neem het Emmense gemeente-oppervlak: 3465 km² maar liefst. Amsterdam valt erbij in het niet met 219 km².

Die omvang van de gemeente hebben geweten. Onder dreigende wolkenluchten die soms ontploften, hebben we als het ware de blaren op onze voeten gelopen, als we vanaf ons startpunt Woonzorgcentrum De Horst van Treant, gelegen aan de Rondweg 97, onze Zorg voor de buurtvisite aan de wijk Angelslo volbrengen.

De grote gemeente Emmen

Hoe pakken zulke ruimtelijke grootheden uit in de praktijk van de wijk Angelslo?

Angelslo in cijfers

In het gemeentelijke document ‘Buiten Gewoon Thuis in Emmen. Woonvisie 2022-2030’ lezen we op bladzijde 20 dat de naoorlogse wijk Angelslo en omstreken het laagst scoort op leefbaarheid. Er wonen bijna 8000 mensen. Er staan 3800 woningen, waarvan bijna driekwart eengezinswoningen. 90% ervan is van voor 2000. 40% is huur via een woningcorporatie. 25% (2000 mensen) van de bevolking is 65+ en nog eens 25 % is tussen de 45 en 65 jaar oud. Van buiten Europa komt ongeveer 20% van de bevolking. Het opleidingsniveau is overwegend midden tot laag. Het gemiddeld inkomen per inkomenontvanger is 26.200 euro.

De ambitie is om in Angelslo nog eens 150-200 woningen te bouwen. In de Woonvisie lezen we daarbij ook de ambitie om nieuwe vormen van wonen te stimuleren, te meer om het aantal 75 plussers in Emmen (en we vermoeden ook in Angelslo gelet op het percentage 65+) te faciliteren. We lezen ook dat er een woon-leefbaarheidsvisie is voor Angelslo, maar kunnen die digitaal niet vinden.

Woonvisie Emmen

De Woonvisie Emmen bevat mooie woorden over leefbaarheid, beschikbaarheid, betaalbaarheid, wonen en zorg, duurzaamheid, levensloopbestendig bouwen, langer thuis, een inclusieve samenleving en stimuleren van ontmoeting in de openbare ruimte. Een zin naar ons hart lezen we op blz.12 onder (positieve) gezondheid: ‘een omgeving die uitnodigt tot gezond gedrag’, evenals: ‘bij gebiedsontwikkeling aandacht geven aan een omgeving die uitnodigt tot gezond gedrag’.

Koninklijke belofte

In de slag naar de praktijk - dus hoe je gaat concretiseren -zit de uitdaging. De gemeente Emmen noemt deze uitdaging zelf(s) urgent. En terecht. Het is een knop waar nog veel te weinig aan wordt gedraaid om een dringend ‘uitstel en voorkomen van zorg’, te bevorderen. Juist daarvoor doen wij onze Zorg voor de buurtvisites. En ook om de betrokken sleutelpersonen en organisaties, zoals gemeenten, corporaties, bewoners en zorg en welzijn, inzichten en ideeën aan te dragen. TIP Hopelijk dragen onze bevindingen en tips ook hier eraan bij en vormt deze Zorg voor de buurtvisite een handvat om gezamenlijk aan tafel te gaan om van Visie naar ‘Zo doen we dat in Angelslo’ te komen. Wedden dat de koninklijke familie haar belofte om naar Emmen terug te komen dan snel gaat waarmaken en - wie weet - zelfs wil aanschuiven?

Groen is gras

We vallen hier maar met de deur in huis. Oh nee, met de voeten in het gras. Wat een gras dat hier gewoon gras ligt te zijn. Het is een van de eerste dingen die ons tijdens onze kilometers lange wandeling opvalt: grasveld na grasveld met vrijwel niks dan eraan gelegen versteende, soms wat verslonsde eengezinswoningen in hofjes die wel afkerig van elkaar lijken te bestaan.

We moeten eerlijk zijn, we zagen wel twee speelplekken, waarvan je bij een je afvraagt of die die naam mag hebben. En ook een onbestemde koepel.

We hebben gezocht naar stimulansen om een ommetje te maken. Naar bewegwijzering die jou als bewoner of bezoeker stimuleert, dan wel nieuwsgierig maakt en waarvan je dan weet dat er een kans op ontmoeting is. Nog los van het feit dat er alle ruimte is om veel meer toe te voegen, ook al zijn het kleine dingen waarvan ons magazine Thuis Voelen in de buurt, maar ook de vele al afgelegde Zorg voor de buurtvisites vol mee staan, zou je eigenlijk al direct kunnen beginnen met het beter zichtbaar (in beeld en in afstand!) maken van wat er al wel is. TIP

Niet zo, Een wegwijzer naar een zwembad. Maar waar en hoever?

Maar bijvoorbeeld zo:

Zo liepen tijdens onze wandeling toevallig tegen hunebed nr D47 aan. Ook troffen we een heemtuin, een volkstuincomplexje, het familiepad Emmerduinen een dam/schaakbord, een spel en sportplek voor ouderen en kinderen en een picknicktafel.

Van onverschilligheid naar respect en betrokkenheid

Maak dus een begin met bewegwijzering TIP en breid uit naar meerdere ommetjes waarbij mensen weten wat de afstand is en wat ze gaan tegenkomen. Denk daarbij aan toevoeging van zaken als een kiosk, mini-biebjes, een openlucht theatertje bij de koepel die er al staat, tafeltennistafels, meer picknicktafels, tennisveldjes (wie weet komt er een bewonersinitiatief of buurttennisvereniging uit voort), bloembakken en gevarieerde beplanting in plaats van onverschillige gemeentebosjes. TIP Of ga met bewoners en een professionele kunstenaar aan de slag om bijvoorbeeld eigen kunst toe te voegen. TIP Het is een recept om de eigen openbare ruimte te transformeren van onverschilligheid naar respect en betrokkenheid. Creëer ook ateliers en werkplaatsjes, bijvoorbeeld in verwaarloosde garagestroken of in de doodse plinten van grote flatgebouwen. Maak er social return-contracten van. TIP En voeg mooie en uitnodigende zitgelegenheid in vele vormen toe! TIP Op onze hele tocht zijn we om precies te zijn, één bankje tegengekomen.

Verwaarloosde garagestroken en doodse plinten

Nog een TIP. Maak een inventarisatie van de trottoirs en kom met een trottoir- en wandelplan. We zijn al zo vaak gestuit op trottoirs die plotsklaps ophouden, straten zonder trottoirs, trottoirs en voetpaden die niet goed begaanbaar zijn of waar je makkelijk struikelt. We lezen dat Emmen een stimuleringsfonds heeft, hopelijk wordt het hiervoor ingezet. De kleine dingen op orde brengen heeft een multiplier effect van jewelste.

Kleine dingen op orde brengen

Hoe het kan

Voor mooi voorbeeld van een integrale aanpak op een enorme openbare ruimte kun je kijken naar de Zwolse wijk Stadshagen waar we ook op een Zorg voor de buurtvisite zijn geweest. De aanpak in Zwolle is er ook stimulerend in relatie tot het winkelcentrum. In Angelslo is het robuuste, enigszins sleetse winkelcentrum geheel naar binnen gericht. De buitenkant is het stiefkind. In Zwolle heeft men het winkelcentrum een semi-overdekt stratenkarakter weten te geven met openheid naar de omringende wijk.

De hofjesstructuur van de eengezinswoningen zullen ook wel op de nominatie voor vernieuwing staan. Wij hebben zo maar het vermoeden dat een deel ervan ook corporatiebezit is en er vernieuwingsplannen voor bestaan. Om bewoners het gevoel te geven dat er om hen gegeven wordt, kun je als gemeente bijvoorbeeld stimuleren dat bewoners geveltuintjes gaan aanleggen op dode punten, voor de vele schuttingen en dode plinten. TIP Hoe leuk zou dat niet zijn: een bloeiende geveltuin route. Zou je de Heemtuin betrokkenen er niet op kunnen faciliteren en enthousiast voor kunnen maken?

In één klap

En, als we toch even wat groter denken, waarom zou het megagrote gebied van en om Woonzorgcentrum De Horst van Treant geen tweede Kloosterburen in Sterksel kunnen worden? Waarom geen meerdere vliegen in één klap slaan als er toch honderden nieuwe woningen in Angelslo bijkomen en er een beleid is van levensloopbestendig wonen en nieuwe woonvormen? De heer in de rolstoel die we bij het gesloten witte woonzorggebouw spraken zal blij zijn als hij zijn door hem zo benoemde ‘hondenhok’ daarvoor kan inwisselen. En anders iedereen na hem wel. Want ook wij keken naar dat gebouw met de uitroep: wat is dit nu?

Gesloten gebouw

Is dit soms tijdelijke huisvesting? Het gebouw is zo gesloten, zelfs de zonneschermen – in plaats van luifels - sluiten af. Wij vonden het best gek dat zoiets op deze plek zo wordt gebouwd. Het was in tegenstelling tot de – wel- vriendelijke hoofdingang-ruimte met het creatieve winkeltje dat je er meteen opvalt.

Mensen maken en vullen de ruimte

Op onze regenachtige en stormachtige Zorg voor de buurtvisite in Emmen zetten we graag het echtpaar van de oranje stoelen snackbar aan de buitenrand van het winkelcentrum-parkeerterrein in het zonnetje. Hier werd verse koffie voor ons gezet (‘filter hé, dat is het lekkerste’), geweldige patat gebakken en het tweede kopje koffie aangeboden.

Zo veel en zo weinig

Het was een Zorg voor de buurtvisite die we niet snel zullen vergeten. We hebben nog nooit zoveel kilometers gelopen tijdens een visite. En we zijn ook nooit zo weinig tegen gekomen. Maar - om met Johan Cruijff te spreken - elk nadeel heeft zijn voordeel. We hebben ook nog nooit een wijk belopen die zoveel potentie heeft. En volgens ons een gemeente die wel wil. En een gemeentebestuur waarbij vrijwel elk collegelid wel een terrein onder zijn of haar hoede heeft dat eraan kan bijdragen dat Emmen zelfs tot de voorhoede gaat behoren van de Nederlandse gemeenten als het gaat om levensloopbestendigheid, leeftijdsvriendelijkheid en gezonde buurten. En waar de koning en zijn gevolg graag weer naar terugkomt.

De Zorg voor de buurtvisite naar Emmen afgelegd op 1 juli 2024

Website ZorgSaamWonen/stichting thuis voelen

Stichting Thuis voelen werkt samen met Leyden Academy www.leydenacademy.nl en kan vanwege een subsidie - met input van de afgelegde Zorg voor de buurtvisite - een gezamenlijke gesprek in de betreffende gemeente faciliteren.

Hetti Willemse hettiwillemse@publicarea.nl

Ad van Elzakker advanelzakker@publicarea.nl

Deze Zorg voor de buurtvisite is vooraf verzonden naar:

Wethouder Raymond Wanders o.a. gezondheidszorg

r.wanders@emmen.nl

Wethouder René van der Weide o.a. wonen

r.vanderweide@emmen.nl

Wethouder Dewy Leal o.a. jeugd, kunst, welzijn en cultuur

dewy.leal@emmen.nl

Wethouder Guido Rink o.a. WMO en economie

g.rink@emmen.nl

Wethouder Pascal Schrik o.a. sociaal cultureel werk en recreatie