"Het was een spannende exercitie”, zegt Esther achteraf. “Maar we wisten op voorhand: dit doen we niet alleen! We zijn begonnen om vanuit Surplus, de zorgorganisatie, samen met de woningcorporatie, welzijnsorganisatie en gemeente een visie te ontwikkelen. Daarbij werken we vanuit de behoefte en willen we het wijkperspectief leidend laten zijn.”

AI

Esther reconstrueert het proces verder. “We hebben door AI de rode draad uit alle beleidsdocumenten van de verschillende organisaties laten halen. Daar kwamen woorden uit als: veerkracht en samen. Met deze bouwstenen zijn we gaan puzzelen.” Zo is een visie ontstaan die door alle samenwerkende partijen is omarmd. “Een gedeelde visie helpt enorm om met elkaar conceptgedachten tot werkelijkheid te brengen. Gesprekken helpen vervolgens om alle belangen en invloeden van partijen transparant te krijgen en met elkaar de effecten van deze gezamenlijke visie goed te doorleven.” De samenwerkingspartners hebben dit vervolgens concreet vertaald naar de effecten op de eigen én op de gezamenlijke bedrijfsvoering.

Lerende omgeving

Er werd goed gekeken naar wat er nodig is bij het langer thuis wonen van ouderen. Een bestaand gebouw met 156 appartementen, in eigendom van de woningcorporatie, werd daarvoor tot proeftuin gekozen. “Hier was al een gemeenschappelijke ruimte en Surplus bood er al thuiszorg”, legt Esther uit. “Een goede plek om in de praktijk te ervaren en te meten welke effecten de aanpak van Samen Thuis teweeg brengt, en zo het concept door te ontwikkelen zodat het straks ook op andere plekken kan worden toegepast.” Dit complex waar het concept wordt toegepast, is dus niet zomaar gekozen. Esther somt op: “Het is ooit gebouwd als verpleeghuis van de toekomst, de wijk waar het staat voldoet in vele opzichten aan een gemiddeld beeld van Brabant. Ook is de samenwerking tussen de woningcorporatie, gemeente, zorg- en welzijnspartijen er al aanwezig. Deze wijk leent zich daarom uitstekend voor een nulmeting.”

Model positieve gezondheid

Natuurlijk is er ook onderzoek gedaan onder de ouderen: Wat is de dieperliggende behoefte? Hoe kom je tot een vitale gemeenschap? En wat is bepalend voor kwaliteit van leven? Aan de hand van het model Positieve Gezondheid zijn gesprekken gevoerd met ruim honderd bewoners en wijkbewoners. Esther: “We hebben er heel bewust voor gekozen om professionals die de mensen en de wijk goed kennen, deze gesprekken te laten voeren.” Hieruit kwam naar voren dat bewoners graag een veilige, sociale en actieve omgeving zien. Een plek waarmee je vertrouwd bent, ook zonder er te wonen. Dus met de nodige activiteiten en kansen voor ontmoetingen. Maar ook dat het hele complex voor jou als bewoner een verlengstuk is van je eigen woonarsenaal én dat het aantrekkelijk is voor álle bewoners, ongeacht de zorgvraag. De visie en de resultaten van het onderzoek vormen samen de basis van het Samen Thuis concept.

Goede mix

Voor het complex is een integraal kernteam gevormd van professionals die samen een blik vanuit zorg, welzijn en wonen vertegenwoordigen. Esther: “Als we een vraag van een bewoner binnenkrijgen, overleggen we wie het oppakt. We laten ons bij het beantwoorden van een vraag niet leiden door de financieringsstromen, maar door de behoefte.” Een ander belangrijk aspect is, dat het kernteam ook zorgt voor het toewijzen van de woningen. “We willen een goede mix aan bewoners hebben, om een vitale gemeenschap in stand te houden, met een goede verhouding tussen mensen met en zonder een - intensieve - zorgvraag. We luisteren ook goed naar wat mensen denken zelf bij te kunnen en willen dragen. Daarbij realiseren we ons dat mensen met een zorgvraag evengoed iets kunnen bijdragen aan een vitale gemeenschap. Het kernteam zorgt zo binnen het complex voor een goede balans tussen vitale en minder vitale bewoners.”

Vitale gemeenschap

Een community builder maakt deel uit van het kernteam. Hoewel gemeente Breda in aanvang heeft bijgedragen om de komst van deze community builder financieel mogelijk te maken, zoeken partijen vooral naar de mogelijkheid van structurele financiering. De community builder werkt volgens de ‘sociale benadering’, het gedachtegoed van Anne Mei The. Daarbij gaat het om wat mensen nog wél kunnen, ondanks een aandoening of zorgvraag, want het gaat bijvoorbeeld ook over kennisdeling met de omgeving. Het kernteam is zo samen aan zet voor het creëren van de zorgzame gemeenschap. “En dat gaat niet vanzelf”, weet Esther. “Zowel de collectieve als de individuele behoeften zullen gehoord moeten worden.”

Zorg nabij

Surplus vindt het belangrijk dat cliënten thuis zorg kunnen ontvangen die bij hen past. “Wij zien dat de maatschappelijke ontwikkelingen van ons vragen om creatief te zijn in het vormgeven van zorg en ondersteuning thuis; deze wordt tenslotte zwaarder en complexer met een onvoldoende groeiende groep professionele zorgverleners om zorg op dezelfde manier voort te zetten.” De financieringsvorm van de zorg die geboden wordt, heeft geen effect op de formatie van het team professionals dat zowel op het complex als in de wijk werkzaam is. Bewoners in het complex met een chronische zorgvraag, krijgen bij voorkeur zorg geboden op basis van het Volledig Pakket Thuis (VPT).

Wonen met VPT-maatwerkpakketten

De bewoners huren de woning rechtstreeks van de woningcorporatie. Het team van zorgprofessionals is structureel aanwezig om er zorg te bieden. “We maken gebruik van VPT-maatwerkpakketten. Dat wil zeggen dat we bij elke cliënt op individueel niveau kijken wat de cliënt nodig heeft om thuis te kunnen blijven wonen met een goede kwaliteit van leven.” Een VPT-maatwerkpakket geeft de wijkverpleegkundige meer professionele autonomie en regelruimte. Naast de medische ondersteuning wordt zo ook gekeken naar stevige ondersteuning op welzijn en mantelzorg. We merken hierbij dat zorg niet altijd het antwoord is. Steeds meer komt de nadruk op de welzijnscomponent. Surplus heeft ook een grote welzijnstak en we werken er hard aan om in het belang van onze cliënten zorg en welzijn nog meer met elkaar te verbinden.”

De cirkel van 5

Esther: “Om de situatie en de behoeften van onze cliënten te onderzoeken maken wij gebruik van de cirkel van 5.” Ze noemt ze in volgorde. Stap 0: wie is deze persoon en wat zijn de behoeften? Stap 1: wat doet deze persoon nog zelf, wat kan deze persoon nog zelf, en wat kan deze persoon (opnieuw) aanleren? Stap 2: Welke hulpmiddelen zouden kunnen worden ingezet om deze persoon te ondersteunen? Stap 3: Wat kan het (sociale- / mantelzorg-) netwerk betekenen? Stap 4: Moeten er nog andere organisaties of professionals worden betrokken om de persoon te ondersteunen? Stap 5: Welke activiteiten moeten worden uitgevoerd door een zorgmedewerker van Surplus?

Langer Thuis Toolbox

Zorgorganisatie Surplus besteedt al langere tijd aandacht aan de (door-) ontwikkeling van het VPT. In eerste instantie was deze nieuwe werkwijze voor de wijkverpleegkundigen en voor de teams in de wijkverpleging even wennen. Hiervoor is de ‘Langer Thuis Toolbox’ ontwikkeld waarin informatie zit over het VPT: welke (on-)mogelijkheden zijn er? Welke regels zijn van toepassing? Wat zijn de verschillen met het MPT? Ook zijn er handige handvatten om te onderzoeken of VPT bij de betreffende cliënt passend zou kunnen zijn. Zo worden de teams door de organisatie ondersteund om deze ontwikkeling mee vorm te geven.

De praktijk

Het Samen Thuis concept heeft zogezegd effect op alle aspecten van de samenwerkende professionele organisaties: op het vastgoed, op het zorgaanbod tot op de competenties van de medewerkers. Dat geldt dus niet alleen voor Surplus, maar ook alle partners in de samenwerking. “Wat het effect hiervan gaat zijn, dat weten we nog niet precies”, zegt Esther. “We gaan het monitoren en kijken wat wel en niet werkt. Het is niet voor niets een lerende omgeving.” Het zorgkantoor volgt het traject met grote belangstelling. En Esther prijst zich gelukkig met haar collegae. “Bij Surplus werken echt kanjers: leuke, slimme mensen die creatief denken en zeer gedreven zijn om dit concept te laten slagen.” Esther kijkt uit naar de komende maanden maar vindt het ook spannend. “Alles wat we bedacht hebben gaan we nu in de praktijk zien.” Tegelijk is ze zeer hoopvol: “Surplus gelooft in de kracht van mensen en wijken, samen met hen bouwen we nu aan zorgzame wijken en dragen we bij aan ieders kwaliteit van bestaan.”