Actualiteitencollege: Versterkte regie op volkshuisvesting voor ouderen en aandachtsgroepen

26 februari 2025

Serendepity, wat een gelukkige toevalligheid. Huisvestingsexpert Martin Bleijenburg van Companen Advies, nam vlak voor zijn lunchlezing en duiding van de Wet Versterking Regie Volkshuisvesting, kennis van het geactualiseerde wetsvoorstel dat minister Mona Keijzer juist deze ochtend, 13 februari, naar de Tweede Kamer stuurde en - als alles goed gaat - op 1 juni van kracht kan worden. Geen vermoedens en verwachtingen dus, maar een onderbouwde uitleg van wat deze wet bijdraagt aan voldoende betaalbare woningen, waar ook senioren langer, gezond en vitaal kunnen blijven wonen en verpleeghuisopnames helpen voorkomen.

Vanuit de Acquire-studio in Zwolle geeft Companen-partner en adviseur, Martin Bleijenburg, een actualiteitscollege voor meer dan honderd geïnteresseerde woon- en zorgprofessionals. Dit aantal geeft aan dat de nieuwsgierigheid groot is: wat betekent deze wet in de praktijk voor ontwikkelaars, zorgorganisaties, corporaties en bijvoorbeeld voor de Wmo-afdelingen van gemeenten? En in welk tempo kunnen we veranderingen verwachten? Martin probeert het allemaal in een lunchuurtje uit te leggen. Dat gaat in een sneltreinvaart, maar gelukkig is zijn tekst gebaseerd op reeks gedetailleerde sheets die aan de deelnemers wordt gestuurd, naast de brief, naast de brief van de minister, onderaan dit artikel.

In het kort: voormalig minister van wonen, Hugo de Jonge, maakte werk van het thema ouderenzorg binnen de volkshuisvesting. De huidige minister zet deze lijn voort in het nieuwe wetsvoorstel Versterking Regie Volkshuisvesting. Naast meer regie, lees sturen, op voldoende volkshuisvesting, onder meer voor ouderen en aandachtsgroepen, voorziet de wet ook in meer samenhang en ordening van relevante wetten, onder de paraplu van de nieuwe Omgevingswet. Denk aan de Huisvestingswet, Woningwet, aangevuld met diverse besluiten, zoals het besluit kwaliteit Leefomgeving.

Nieuw

In het nieuwste wetsvoorstel staat dat tweederde van de nieuw te bouwen woningen in Nederland betaalbaar moet zijn voor mensen met een midden- en laag inkomen. Maar dat was in de eerdere versie van de wet al bekend. Nieuw is dat de regiogemeenten met elkaar moeten overeenkomen hoe ze komen tot een realisatie van minimaal 30 procent sociale huur. Provincies gaan erop toezien dat deze percentages worden gehaald. Ook belangrijk voor ‘langer gezond en vitaal thuis wonen’ is dat mantelzorgwoningen op het eigen erf vergunningsvrij worden, evenals woningen voor eerstegraads familieleden.

Kortere procedures

Wat de bouwprocedures ook verkort, is dat de zogeheten ‘Ladder voor duurzame verstedelijking’ voor nieuwe woningbouwlocaties buiten de bebouwde kom wordt geschrapt. Dit zorgt ervoor dat de procedures korter worden.

De wet legt ook een focus op een eerlijke verdeling van urgent woningzoekenden binnen een regio. Bijvoorbeeld aan mensen die uit een zorginstelling uitstromen. Gemeenten moeten in regionaal verband afspraken maken over het bij voorrang huisvesten van mensen uit landelijk aan te wijzen groepen.

De nieuwe wet positioneert de uitvoering van het volkshuisvestingsprogramma tussen uitvoering van de Omgevingswet en het Wmo-beleid van gemeenten en heeft daarmee een verbindend en domeinoverstijgend karakter.

Wat moet en wat mag

Martin geeft met een sheet en in een overzichtstabel aan wat er volgens de Wet moét en ook wat er mág gebeuren. Zo moet de Omgevingsvisie een omgevings- en een volkshuisvestingsplan bevatten. En vraagt de Huisvestingsverordening om een urgentieverordening. De Wet goed verhuurderschap schrijft een meldpunt voor en er moeten prestatieafspraken worden gemaakt. Wat mag is een doelgroepenverordening en woningcategorieën vastleggen in het Omgevingsplan. Ook anterieure overeenkomsten zijn mogelijk op grond van het privaatrecht. In de Huisvestingsverordening mogen zaken worden geregeld als woonruimteverdeling, splitsen, onttrekken, samenvoegen en toeristische verhuur, evenals opkoopbescherming. Ook is een verhuurdersvergunning mogelijk op grond van de Wet op goed verhuurderschap. En er mag een zelfbewoningsplicht worden opgesteld.

Burgerinitiatieven

Tijdens zijn lezing worden er vragen gesteld in de chat, waaronder de vraag of deze wet effect heeft op burger- wooninitiatieven. Martin ziet niet dat de nieuwe wet ze ontmoedigt, In tegendeel. De minister omarmt burgerinitiatieven is zijn inschatting en gemeenten kunnen de processen ervoor versnellen. Hoewel de Wet geen verplichting oplegt aan projectontwikkelaars om te bouwen voor senioren, ziet Martin in de praktijk schoorvoetend samenwerkingsverbanden ontstaan tussen ontwikkelaars, zorgorganisaties, wooncorporaties en gemeenten.