Een prettige fysieke omgeving verhoogt de kwaliteit van leven, want een mens met dementie is afhankelijk van zijn omgeving. In een ongunstige omgeving zie je meer ziekteverschijnselen en in een gunstige omgeving zie je er minder. Ziekteverschijnselen worden nadelig beïnvloed door stress en stress komt vaak vanuit de omgeving. Wanneer je de stressvolle omgeving verandert in een mindere stressvolle omgeving, zie je ook het gedrag van bewoners ten positieve veranderen.

Het maken van een goed lichtplan en het kiezen voor de juiste armaturen zorgt ervoor dat de persoon met dementie zich meer op zijn gemak voelt in zijn woonomgeving.
Goede verlichting in de woonomgeving is erg belangrijk, want goede verlichting zorgt ervoor dat je een activiteit goed kunt uitvoeren: een boterham smeren, de krant of een tijdschrift lezen, een spelletje doen, maar ook om de ander goed te kunnen zien, om dat lachje of dat knikje goed te kunnen zien. Verder moet goede verlichting ook bijdragen aan een huiselijke sfeer

Goede verlichting is tevens belangrijk om je veilig te kunnen verplaatsen door de verschillende ruimtes, om goed te kunnen zien waar je loopt en waar je naar toe wilt lopen en om eventuele obstakels te vermijden. Maar goede verlichting is ook belangrijk om je goed te voelen en om alert te blijven.

Laatst was ik op een woonlocatie voor mensen met dementie en daar hadden ze door de hele woonkamer heen lampen aan het plafond hangen, in totaal wel zo’n acht hanglampen. Het idee er achter was natuurlijk prima; ze wilden zorgen voor  voldoende verlichting! De uitwerking was helaas wat minder goed. De lampen hingen niet goed boven de eettafel zodat de verlichting daar onvoldoende was voor de activiteiten daar plaatsvonden, dit gold ook voor werkeiland in de keuken, terwijl op plekken waar je wel met wat minder licht toe kan, zoals bij looproutes, er juist een overdaad aan licht was.

Een goed verlichtingsplan maken is vaak een hele puzzel maar hier zijn wat tips:

• Een ruimte moet zo verlicht zijn dat er voldoende verlichting is voor oriëntatie en mobiliteit en voor het uitvoeren van activiteiten, dit is de basisverlichting. Basisverlichting  is een combinatie tussen directe en indirecte verlichting. Bij een lichtplan wordt meestal gestart met de directe verlichting en vervolgens verder aangevuld met indirecte en/of sfeerverlichting
• Directe verlichting of taakverlichting zorgt ervoor dat er voldoende licht is voor activiteiten zoals eten, lezen of handwerken. Directe verlichting is meestal taakverlichting en wordt toegepast boven de eettafel (hanglampen), in de keuken (verlichting boven het werkblad en kookplaat) en in de zithoek (leeslamp)
• Indirecte verlichting zorgt ervoor dat een ruimte voldoende en egaal verlicht is, voor een goede oriëntatie en mobiliteit. Vaak wordt er na het toepassen van de directe verlichting gekeken waar nog toevoegingen moeten komen om donkere hoeken in de ruimte te verlichten. Lampen die het licht naar boven verspreiden richting het plafond zorgen voor een indirecte verlichting, te denken valt aan uplighters en wandlampen. Ook schemerlampen kunnen bijdragen aan een goede basisverlichting. Juist door het gebruik van verschillende soorten lampen en de verschillende soort lichtsterkte creëer je een gezellige sfeer in de woonkamer
• Zorg ervoor dat je bij de lampen de lichtbron niet ziet, dit werkt verblindend. Een lamp met een diepe/hoge kap is het beste. Spotjes staan vaak niet goed afgesteld, schijnen dan naar beneden en kunnen daardoor erg verblindend zijn
• Hang bij een lange eettafel meerdere lampen boven de tafel zodat er geen ‘donkere’ plekken op de tafel ontstaan
• Tot slot is het belangrijk dat er de mogelijkheid is om het licht te kunnen dimmen, zodat je kunt variëren in de hoeveelheid licht. Maar bedenk dat je een oudere persoon met dementie nooit veel plezier doet met een schemerige ‘gezellige’ kamer en dat overdag de verlichting aanhouden geen kwestie van verspilling is

Er valt nog zo vreselijk veel over verlichting in combinatie met materialen en kleuren te vertellen. Ik bespreek deze onderwerpen graag in een andere blog.