Vergrijzing is een zegen maar we verpakken het te vaak als een crisis of ramp. Zo krijgen ouderen zelfs de schuld van de krapte op de woningmarkt, want ze stromen niet door. Ouderen blokkeren de ziekenhuizen, want ze blijven er te lang. Ouderen trekken de pensioenpotten leeg. Ga zo maar door. Het is hoog tijd dat de beeldvorming rond ouderen beter wordt. Zie het toenemend aantal ouderen als een geschenk en teken van vooruitgang. Ouderen hebben veel kennis en ervaring en leveren een enorme bijdrage aan het vrijwilligerswerk.

Intergenerationele flats

Als je de doorstroming op de woningmarkt wilt bevorderen, zorg dan voor het afschaffen van de kostendelersnorm en voor het handhaven van de hoogte van de individuele AOW-uitkering als twee senioren gaan samenwonen. Nu wordt het samenwonen juist ontmoedigd terwijl het delen van woningen kansen biedt voor ouderen. En het is nog goed voor de woningmarkt ook.

Je moet mensen financiële prikkels geven om samen te wonen. Nu is er gewoon de financiële afstraffing op samenwonen. In Australië zijn ‘granny’ flats, waar meerdere generaties bij elkaar kunnen wonen zonder financiële afstraffing, heel gewoon. Vroeger was het in Nederland ook gemeengoed dat meerdere generaties bij elkaar in huis woonden, en niet alleen de kinderen die geen woning kunnen vinden. Gelukkig heeft het huidige kabinet oog voor hospita verhuur. Alle beetjes helpen.

Bij het bouwen van woningen moet je ook zorgen voor voldoende parkeerplekken voor ouderen en hun mantelzorgers. Het is in de binnensteden vaak lastig voor ouderen om bezoek te ontvangen omdat er beknibbeld wordt op de parkeerplekken door verscherpte parkeernormen en ontmoedigingsbeleid voor autoverkeer. Dit probleem geldt ook voor professionals en andere dienstverleners die bij ouderen langsgaan. Zij moeten er wel kunnen komen. Anders blijven ze weg. Hoge parkeertarieven werpen dus ook een barrière op.

Nuttige denkrichtingen

Ik zoek het niet in stenen stapelen maar meer in het weghalen van belemmeringen en in het gebruiken van wat er al is, dus het benutten van de bestaande voorraad. Zoals de buurt als ondersteunend element, want de buurt is er al. Dus investeer er vooral in dat mensen naar elkaar omzien en dat buurten leeftijdsvriendelijk zijn. Alzheimer Nederland pleit voor dementievriendelijke buurten. Dat vind ik een goed streven. Net zoals corporaties die zich bezighouden met optoppen of woningsplitsen. Dat zijn nuttige denkrichtingen. Ook al zijn het allemaal kleine druppels op een gloeiende plaat, bij elkaar kan dat toch zeker bijdragen.

Dé senior bestaat niet

Continu over ouderen praten als een probleem, is niet de oplossing. Vanuit de hogeschool zien we ouderen niet als één groep. Samen met de gemeente Den Haag werken we aan de seniorvriendelijke stad. We onderscheiden meerdere categorieën ouderen want dé senior bestaat niet. Je hebt rijkere ouderen, een brede middengroep, armere ouderen en ouderen met zorgvragen. Ik vind zelf dat sociaal-economische status vaak meer zegt dan chronologische leeftijd.

Niet iedere oudere heeft hulp nodig van de gemeente. Er is een groep ouderen die in alle opzichten een rijk leven hebben. Die groep heeft de gemeente niet nodig. De gemeente moet er zijn voor de groepen die het wel nodig hebben. Mijn boodschap zou zijn: bekijk ouderen dus niet als één groep. Je moet diversifiëren. Omarm die diversiteit in de breedste zin van het woord en niet alleen langs etnische scheidslijnen. Dat vraagt om maatwerk. Dat is vaak duurder en complexer, maar op de lange termijn creëer je meer keuzes. En op de woningmarkt leidt dat dan weer tot meer doorstroming.

Schakel

Ik voorspel dat als we over twintig jaar terugkijken, we concluderen dat het stenen stapelen niet de oplossing was, maar dat een beroepsgroep als de social workers een belangrijke schakel is geweest. Zij kunnen sociale cohesie stimuleren, verbinden de bewoners met elkaar en zorgen voor meer welzijn. Dát is nodig, zowel op buurtniveau als op flatniveau.

Dit artikel verscheen in ZorgSaamWonen Digimagazine #3 2024. Het magazine is gratis te bekijken.