Er wordt de laatste jaren veel geschreven over 'high tech' in de zorg. De ontwikkelingen gaan op dat terrein ook razendsnel en zullen de komende jaren veel nieuwe toepassingen laten zien. Er mag terecht veel van verwacht worden.

De laatste tien jaar is de 'high tech' in de zorg vooral ontwikkeld binnen de cure, in en voor het ziekenhuis dus. De meeste techniek heeft te maken met genezing, want daarvoor ben je in het ziekenhuis.

Wat je sinds enkele jaren waarneemt is dat men denkt dat de in en voor de cure ontwikkelde techniek, zonder verder na te denken ook in de care (vooral de ouderenzorg) toegepast kan worden. Het is de vraag of de toepassingen in de cure zonder problemen ook in de care gebruikt kunnen worden. Laten we dat eens onderzoeken.

De cure is een zeer hoog ontwikkelde, gespecialiseerde en zeer complexe zorgaangelegenheid. Veel medewerkers zijn van universitair of HBO-niveau. Er wordt 'high tech' ontwikkeld op bijvoorbeeld diagnostisch gebied. Deze 'high tech' is doorgaans breed in het ziekenhuis inzetbaar. Er wordt daarnaast ook 'high tech' ontwikkeld, die alleen in een klein, specialistisch gebied inzetbaar is. In alle gevallen gaat het om complexe problematiek. Dat alleen al vereist personeel op universitair of HBO-niveau.

Het merendeel van de mensen die in een ziekenhuis terecht komt, ligt daar doorgaans maar enkele dagen. Een week in het ziekenhuis is tegenwoordig al lang.

Van ouderdom kun je niet genezen

Hoe anders is dit in de ouderenzorg, de grootste care-sector. Daar ligt enkel het accent op verzorging. Immers, van ouderdom kun je niet genezen. 'High tech' die is ontwikkeld voor de cure is hier veelal niet bruikbaar.

In tegenstelling tot het ziekenhuis, verblijf je lang in de ouderenzorg. Als we de start van verzorging leggen bij het moment van indicatiestelling voor thuiszorg, dan verblijf je doorgaans nog jaren in de ouderenzorg.

In de ouderenzorg, samengevat als thuiszorg en verpleeghuiszorg, werken weinig mensen van universitair niveau. De meesten zijn MBO of HBO geschoold.

Als we bruikbare techniek willen ontwikkelen voor de ouderenzorg, dan kunnen we ons het beste richten op de laatste twee jaar van het leven van de oudere. Daarvóór kunnen we volstaan met het vrijwillig en vrijblijvend helpen van elkaar: gezond en vitaal helpt zorgafhankelijk.

Omdat het de bedoeling is dat ouderen zo lang mogelijk thuis blijven wonen, iets wat ouderen zelf ook willen, richten we ons op de laatste twee jaar dat men nog thuis is. Ook omdat er lange wachtlijsten zijn voor opname in het verpleeghuis.

"Zeker wanneer er sprake is van beginnende dementie, is het omgaan met deze nieuwe technieken een groot probleem." Henk Geene

Zorgafhankelijkheid

Hoe ziet de thuissituatie er uit van ouderen in de laatste twee jaar van hun leven? We weten dat er maar weinig ouderen zijn die gezond en vitaal sterven. Dat betekent dat de meeste ouderen in de laatste fase van het leven te maken krijgen met een stevige mate van zorgafhankelijkheid. Hoe ziet die zorgafhankelijkheid er uit? Dat is per oudere verschillend, maar de volgende kenmerken zien we veel:

• beginnende of al wat verder ontwikkelde dementie
• niet meer zelfstandig kunnen lopen
• moeilijk uit bed kunnen komen
• zichzelf niet meer of moeilijk kunnen wassen en aankleden
• eenvoudige apparaten in huis (tv, magnetron) niet meer kunnen bedienen.

Dit lijstje is met vele andere voorbeelden aan te vullen.

Ik zie niet hoe je dit soort activiteiten kunt vervangen door 'high tech', van welke aard dan ook. Ik zie niet hoe een robot hier het een en ander kan overnemen. De robot gaat een oudere niet naar het toilet brengen.

De huidige generatie ouderen heeft in zijn leven weinig te maken gehad met 'high tech'. Zeker wanneer er sprake is van beginnende dementie, is het omgaan met deze nieuwe technieken een groot probleem.

Handen aan het bed

Visionair Bakas schrijft in zijn nieuwste boek 'De toekomst van zorg', dat 'high tech', digitalisering en 'E-Health' een grote toekomst hebben. Persoonlijk geloof ik daar ook in zolang het gaat om de cure, maar in de care gelden andere wetten. Zonder het expliciet te noemen blijkt Bakas er ook zo over te denken: “Mensen zijn zoogdieren en de zorg voor elkaar is bij zoogdieren een ingeboren kwaliteit. Zoogdieren zijn zorgdieren. Zonder de mens raakt de zorg zijn ziel kwijt, dus we zullen een evenwicht moeten zien te vinden tussen de krachten van regulering, technologisering, financialisering enerzijds en humanisering anderzijds”. Tot zover Bakas.

Wat ouderen in de laatste twee jaar van hun leven nodig hebben, is handen aan het bed.

Men doet er verstandig aan om nieuwe technieken, die bedoeld zijn voor toepassing in de ouderenzorg, eerst te toetsen aan bruikbaarheid in de laatste paar jaar van het leven van de oudere.

Lees ook de eerder verschenen artikelen van Henk Geene

'Overdaad aan structuur leidt tot rampzalige situaties in verpleeghuiszorg' 

Alleenwonende ouderen zijn zeer kwetsbaar

Thuiszorg legt verbinding tussen informele en professionele zorg

Voorsorteren op de ouderdom is slim

De ontwikkeling van voorzorgcirkels op hoofdlijnen 

Voorsorteren op het ouder worden 

Langs drie wegen ontwikkelen we voorzorgcirkels