Hogeweyk
Heemraadweg 1
1382 GV Weesp
Tel. : 0294 - 210 500
https://www.vivium.nl/verpleeghuis-dementie-hogewey-de-hogeweyk-weesp

Verpleeghuis Hogeweyk maakt onderdeel uit van Vivium Weesp en daarmee van de Vivium Zorggroep www.viviumzorggroep.nl

De Hogeweyk: belevings- en bewegingsvrijheid voor dementerende ouderen

Het navigatiesysteem brengt ons via een rommelroute van bedrijven en kantoorterreinen van Amsterdam naar Weesp. Tot we de wat verborgen zijweg inslaan, hadden we er geen idee van een woonwijk in te gaan. Ineens rijden we langs wat eengezinswoningen, zien een bescheiden bord met de aanduiding De Hogeweyk en begrijpen dan dat we de ingang al zijn gepasseerd. Door de stedenbouwkundige invoeging en architectuur valt dat je nauwelijks op. Voor het parkeren worden we naar de zijkant verwezen, aan de achterzijde van een hoogbouw woonflat van tien verdiepingen, een klassiek voorbeeld uit de jaren ’70.

We melden ons bij de glazen, ronde receptie in de passage direct aan de straat. De vloer bestaat uit straatklinkers om zo een natuurlijke overgang te creëren. In deze bescheiden ontvangstruimte, is aan de ene kant in de muur een steen ingemetseld met de oprichtingsdatum van De Hogeweyk en aan de andere kant hangt een paneel met de namen van subsidiënten en sponsoren, die De Hogeweyk mede mogelijk hebben gemaakt. Vanuit de ontvangstruimte kijk je meteen op een buitenplein. Je wordt er naartoe getrokken door de zeven klaterende fonteintjes in het waterbassin, de parasols, de kunstwerken en de gekleurde stoelen die los over het plein verspreid staan. Het doet een beetje aan het Parc Luxembourg in Parijs denken. Het is een zonnige morgen en veel bewoners maken een wandelingetje of zitten aan een terrastafeltje, sommigen met bezoekers of vrijwilligers.

EYEOPENER: Natuurlijke overgang buitenwereld naar de binnenwereld van dementerenden.

Speciaal ontworpen woonwijk met Boeddha’s, konijnenhokken en wasteilen
De Hogeweyk is december 2009 in gebruik genomen, op de plek waar voorheen het oude verpleeghuis Hogewey stond. Het is een speciaal ontworpen woonwijk met 23 woningen, waar 139 dementerende ouderen met een verpleeghuisindicatie naar leefstijl gegroepeerd in alle vrijheid kunnen wonen.

Isabel van Zuthem, PR functionaris begeleidt ons op onze wandeling door De Hogeweyk . Al op het eerste buitenplein ervaren we de vrije ruimte en het zicht op de lucht. Geen benauwde of ingeklemde bouwwijze. De hoogbouwflat, waarvan de bewoners via hun achterbalkons uitkijken op De Hogeweyk stoort helemaal niet. Het plein grenst aan een passage met de supermarkt, een gezellig ingericht café en granderestaurant annex brasserie, en verenigingsruimten.

We lopen door de straatjes, pleintjes, hofjes en tuinen. De binnentuinen ademen de leefstijl van de woningen die er aan liggen: van Boeddha’s tot met konijnenhokken en wasteilen. En ook hier zitten op deze mooie dag veel mensen lekker buiten, tegen de zon beschermd door parasols. In een van de tuinen hangt de was aan de droogmolen. De tuinen en de openbare ruimten zijn met zorg ingericht en onderhouden: aangename wandelpaadjes, lei lindes, acacia’s, heuphoge hegjes en daarbinnen zitjes, grote hangbegonia’s, houten buitenprullenbakken, straatverlichting, subtiele kunstwerken, een vijver met een gestileerd een meter hoog hek eromheen, een jeu de boules baan, en buiten schaakspel. We staan stil bij een bronzen beeldje van een parmantig meisje met springende staartjes die erom vraagt over haar bolletje te worden geaaid.

EYEOPENER: Voor ieder vrij toegankelijke buitenruimten, die met zorg en voor ieder wat wils zijn ingericht naar leefstijl en naar beleving.

We vragen ons af hoe dit allemaal te financieren valt en begrijpen dat de vriendenstichting het onderhoud voor haar rekening neemt. Een hoofdstraat (‘boulevard’) is als een winkelstraatje ingericht. De deur van de rolstoelwerkplaats staat open en in de etalage staat een fiets. Voor het evenementen- en vrijwilligersbureau staat uitnodigend een bord buiten met alle aanbiedingen, zoals ook bij de kapper annex beautysalon. Je treft er ruimten, waar de (verpleeg)huisarts spreekuur houdt en voor fysiotherapie.

Geen aan de deur krabbende mensen

De bewoners kunnen zich in de hele wijk vrij bewegen tot aan de passagepoort waar de openbare straat begint. “We hebben hier geen aan de deur krabbende mensen, want er is zoveel wandel- en bewegingsruimte. Als iemand ziet dat een bewoner loopt te dwalen en zich niet senang voelt, dan is er altijd wel een medewerker of vrijwilliger die de bewoner weer even naar huis brengt.

EYEOPENER: Zorg ervoor dat medewerkers en vrijwilligers ook de buitenruimte op natuurlijke wijze gebruiken. Creëer ontmoetingen. 

Het is het huis van de bewoners! Zij moeten hier genieten.”

De meeste woningen zijn direct gesitueerd aan de tuinen, een klein aantal ligt op de eerste verdieping. De bovenwoningen hebben ruime terrassen, die op de straatjes en tuinen uitkijken. Ook de bewoners van deze woningen kunnen gaan en staan waar ze willen. De liftdeur gaat automatisch open als je ervoor staat. De stem in de lift, die de bewoners op en neer begeleidde, bleek te verwarrend voor hen. Nu de stem eruit is gehaald gaat het goed.

EYEOPENER: Automatische lift voor bewoners eerste etage.

De Hogeweyk heeft een eigen theater met garderobe en foyer. De backoffice functies zijn in een aparte gang, direct te bereiken vanuit de ontvangst passage.

Je huisvesting is secundair op je visie.

Frans Boshart productmanager vertelt ons dat de oorspronkelijke nieuwbouwplannen voor verpleeghuis Hogewey door het nieuwe managementteam in de prullenbak zijn gegooid. Ze werden als niet passend gevoeld bij de visie waar het team voor wilde gaan. Hij zegt: “je moet je in je visie en de uitvoering overigens nooit laten hinderen door het gebouw. Ik hoor heel vaak ‘ja maar, bij mij kan het niet want ik zit in oudbouw’. Dat is onzin, in het oude verpleeghuis Hogewey werkten we ook op deze wijze.” Frans schetst het belang van de samenwerking met de architect. “Wij hebben drie architectenbureaus uitgenodigd. De eerste zei: ‘u moet nieuwbouw plegen op de voetbalvelden hiertegenover’. De tweede kwam met het klassieke hoogbouw verpleeghuis. De derde antwoordde, dat hij niet wist hoe het moest, maar het belang begreep en er met ons samen uit wilde komen. Deze invoelende wijze van samenwerking is een belangrijke succesfactor gebleken. De architect begreep dat de dementerende bewoners hier komen wonen omdat het thuis niet meer kan, dat ze ook niet meer weg kunnen, maar dat het nodig is dat ze gewoon kunnen wonen en hun eigen leven kunnen leiden.”

EYEOPENER: Visie hebben en uitvoeren wordt niet belemmerd door welk gebouw ook.

Eloy van Hal, facility manager: “We namen een geweldig risico, want we kwamen met plannen met een tekort van 1,5 miljoen. Toch wilden we niet voor minder en zijn we alles op alles gaan zetten om het gat te dichten. We zeiden tegen elkaar, desnoods nemen we er zelf een krantenwijk bij. Maar blijkbaar wisten we de mensen te overtuigen van het belang van onze droom.”

Hij benadrukt ook de samenwerking met de architect en ontwerper. “Ik heb ze heel dicht op de huid gezeten en letterlijk met ze meegetekend niet alleen op de zichtbare, uiterlijke dingen, maar ook op bijvoorbeeld elektrotechniek. Want als daar zaken niet goed in zijn in relatie tot je visie ben je ook ver van huis. Steeds deed ik dat vanuit ons uitgangspunt dat we gewoon woningen wilden met een voordeur, die direct aan een straat ligt. En dat binnen even belangrijk is als buiten. Draagvlak en meedenken creëren binnen de organisatie is ook wezenlijk. De Hogeweyk is geworden wat het is omdat we met twaalf werkgroepen elk aspect doordacht en ter hand genomen hebben. Ik voer een ‘anti beren op de weg’ beleid. Het zit in de hoofden van mensen als men zegt dat het bij hen niet kan. Je moet het willen!”

De leefstijl groepen, de bewoners en de woningen

Er zijn 23 woongroepen en zeven leefstijlen: stads, Goois, huiselijk, christelijk, ambachtelijk, Indisch en cultureel. De leefstijl groepen bestaan steeds uit zeven personen. De woonkamer en keuken liggen in het midden van de woningen en van daaruit liggen aan elke kant de gangen naar steeds drie slaapkamers. Twee van de zeven bewoners delen een slaapkamer. Dit is gedaan op verzoek van de familie en gebaseerd op ervaring dat er behoefte aan is. Als mensen nooit alleen hebben geslapen kan een eenpersoonskamer beangstigend zijn.

EYEOPENER: Een beperkt aantal tweepersoons kamers voorziet in een behoefte. 

De inrichting van de eigen kamers is aan de bewoners en de familie zelf. Je ziet grote verschillen in zorg en aandacht voor de persoonlijke inrichting. Daar treden de medewerkers van verpleeghuis Hogewey niet in. Het huis verschaft het bed, de lakens, de gordijnen en de vloerbedekking. Dit gebeurt om mede om ARBO- en veiligheidsredenen. “Er heeft een flinke discussie plaatsgevonden of elke kamer al dan niet eigen sanitair (WC/Douche) moest hebben. Uiteindelijk is ervoor gekozen dat niet te doen om zo meer leefruimte in de woonkamers te kunnen creëren. De doorslaggevende gedachte erachter was dat de bewoners over het algemeen niet zonder ondersteuning naar de WC kunnen gaan of zich kunnen douchen en de sanitaire voorzieningen dus nooit allemaal tegelijkertijd nodig zijn. Nu delen drie cliënten een grote badkamer. De inrichting van de woonkamer en keukens verschilt per woning.

De woningen zijn geheel selfsupporting. In de supermarkt wordt op rekening van de woning met de winkelwagen boodschappen gedaan. Meestal gaat er een bewoner mee. Koken doet men zelf, zoals ook alle was.

Bij binnenkomst wordt met elke bewoner afgesproken welk basis plus arrangement de bewoner koopt. Het is vooraf duidelijk wat in het arrangement is inbegrepen.“Mocht dat ooit een probleem zijn: wij laten niemand in de steek”, zegt Frans. Van het bedrag doet elke woning zijn eigen extra dingen.

EYEOPENER: Iedereen basis plus arrangement op leefstijlmaat.

Zoals b.v. voor de Gooise woongroep een goed glas wijn bij het eten belangrijk is, gaat de stadse woongroep van het geld een harinkje eten en wil de huiselijke leefstijl altijd een bos verse bloemen op tafel.

Er zijn 40 verenigingen binnen De Hogeweyk, bijvoorbeeld de Rembrandtvereniging, de zangvereniging, de zwemvereniging, de kunstgroep, de tuingroep, de wandelvereniging.

Iedere bewoner kiest de verenigingen waar men lid van wil worden en gaat naar de daaraan verbonden activiteiten.

EYEOPENER: Bewonersgebonden verenigingen dwars door leefstijl en woningen heen.

De verenigingen zijn niet gekoppeld aan een leefstijl of woning. Het zijn individuele keuzen. Voor deelname aan een vereniging wordt een kleine bijdrage per keer gevraagd, variërend per vereniging.

Familieparticipatie is als vanzelfsprekend. Ook de familie maakt schoon als iemand ziet dat het aanrecht een doekje kan gebruiken. In overleg kan eigenlijk wel bijna alles, zo ook huisdieren meenemen, maar dan wel met een contractje over wie wat doet en over zaken als de betaling van de rekeningen van de dierenarts.

EYEOPENER: Huisdierenverzorgingscontract.

De huishoudelijk medewerkster in team op de woongroep

Voor de medewerkers bestond de overgang niet zozeer uit een andere werkwijze, want die was er al in de oudbouw. De verandering zit meer in het feit dat een medewerker er nu alleen in een woning voor staat, terwijl in de oudbouw bijvoorbeeld drie woongroepen op een gang zaten zodat het bij elkaar buurten makkelijker ging. Daar is veel training op gezet. De huishoudelijk medewerkster is onderdeel van het team in de woning. Zij kent ook iedereen en betrekt de bewoners bij haar werk.

EYEOPENER: Huishoudelijk medewerkster onderdeel team op de woning.

Radicaal kiezen

Frans en Eloy zijn zeer eensgezind: “Je moet radicaal kiezen en niet halfslachtig zijn door bijvoorbeeld toch de lakens en handdoeken centraal te laten wassen en zo toch weer rekken en karren met wasgoed in huis te hebben, die wezensvreemd zijn voor dementerende ouderen. Of te koken op de woongroep en in een instellingskeuken. Je houdt dan twee systemen in stand en daarmee dubbele kosten. Hier in De Hogeweyk hebben we geen magazijn of centrale wasserij.” We hebben ook geen palliatieve unit en mortuarium. De bewoners blijven hier tot hun dood en net als thuis komt de begrafenisondernemer om vanuit de kamer van de bewoner alles in orde te maken voor vertrek.”

EYEOPENER: Houdt geen twee parallelle systemen in stand

Eloy weet niet of de manier waarop zorg verleent wordt aan dementerenden in De Hogeweyk duurder hoeft te zijn. Het wonen in woongroepen vraagt wel wat meer personeel. Aan de andere kant is het ziekteverzuim laag (5%) en dat zijn echt geen zieken voor een dagje. Hij zegt: “De logistieke en facilitaire processen zijn zo anders omdat wij geen centrale diensten als wasserij, linnenkamer of een voedingsmanagement systeem kennen. Wij genereren inkomsten door de verhuur van ruimten, het geven van rondleidingen en workshops etc.

EYEOPENER: Formuleer beleid op het genereren van nieuwe geldstromen.

De sturing op uitgaven in de woningen verdient nog verbetering. We werken momenteel aan een systeem om de woongroepen elke maand inzicht te geven in hun uitgavenpatroon.

Het restaurant heeft voor 2010 een begroting die op nul uitkomt. Het is spannend of dat in dit opstartjaar zal lukken.”

“De Hogeweyk is nog niet af, we hebben nog 10% te gaan zegt Eloy. Maar vanuit onze visie gezien hebben we van geen enkele beslissing spijt. Het moet voor bewoners van De Hogeweyk elke dag een leuke dag zijn. En dat kan hier gelukkig.”