Woonhaven Adriaan Pauw .
Van Hogendorplaan 1369-1395,
3135 BK Vlaardingen
Tel. : 010 - 475 9595

Woonhaven Adriaan Pauw maakt onderdeel uit van Zorgcombinatie Nieuwe Maas. www.nieuwemaas.nl
Zorgcombinatie Nieuwe Maas behoort tot de Zonnehuisgroep. www.zonnehuisgroep.nl 

Pauw, pauw, pauw steek je veren uit!

Woonhaven Adriaan Pauw is een kleinschalige woonvorm, gelegen op de bovenste drie etages van een negen verdiepingen tellende woontoren. De overige zes verdiepingen worden bewoond door 55-plussers.

Bij aankomst is het even zoeken naar de bel, maar al snel vind ik tussen de naambordjes bij de deur aan de openbare stoep op welke knop ik moet drukken voor Adriaan Pauw. .Met de lift op de zevende verdieping aangekomen, tref ik bij een deur een foto van een goedlachse Mirjam Zeelenberg, de locatiemanager. Mirjam is zondermeer de gastvrouw, die de bezoekers welkom heet, er voor hen is, zeker als het om klachten gaat. Ook mij verwelkomt ze hartelijk. We gaan naar haar kantoortje, de enige personeelsruimte met een bureau, kast en kleine vergadertafel. 

Mirjam is in 1992 met de opleiding voor ziekenverzorgende in Nieuwe Maas begonnen en via een interne carrière in Adriaan Pauw gaan werken. Zij kan goed de oude en de nieuwe situatie met elkaar vergelijken. Twee jaar geleden zijn de bewoners en de medewerkers naar Adriaan Pauw verhuisd. De eerste 25 bewoners waren afkomstig uit het traditionele verpleeghuis. Voor de verhuizing is er proef gewoond op een afdeling van verpleeghuis Nieuwe Maas.

Van de eerste bewoners, die nog uit de oudbouw kwamen, is een groot aantal overleden. Van de huidige bewoners zijn velen hier gestart. Het valt haar op dat er veel minder agressie en onrust is in Adriaan Pauw en dat de bewoners langer blijven leven. Dat brengt nieuwe vraagstukken met zich mee; de zorg voor de bewoners wordt met het ouder worden lichamelijk steeds zwaarder voor de medewerkers.

Bij Adriaan Pauw kunnen de bewoners tot hun einde toe blijven wonen. Was eerst de stereotype gedachte, ‘Meneer wordt slechter dus hij moet ergens anders heen’, nu worden er andere disciplines bij betrokken en wordt de medewerkers geleerd hoe je met b.v. psychologische problemen om kunt gaan. En werd in de oudbouw door de organisatie ‘bedacht’ wie bij wie past op de afdeling, bij Adriaan Pauw wordt de vraag gesteld wie is de persoon en hoe gaan we ermee om.

Pilot Vereniging Het Zonnehuis Zorg binnen Gemeenschap

Adriaan Pauw is een pilot in het project Zorg binnen gemeenschap van Vereniging Het Zonnehuis, waarin de samenwerking tussen zorgverlener, vrijwilliger en mantelzorger centraal staat.

Nieuwe bewoners staan ingeschreven als belangstellend. De wachttijd voor Adriaan Pauw is anderhalf jaar. Geïnteresseerde nieuwe bewoners en hun familie krijgen altijd eerst een rondleiding van de maatschappelijk werker van Zorgcombinatie Nieuwe Maas. Vaak hebben de toekomstige bewoners al dagbehandeling. Adriaan Pauw heeft 36 kamers waarvan drie voor echtparen, welke nog nooit als zodanig zijn gebruikt.

EYEOPENER: Kamers voor echtparen nooit als zodanig gebruikt. 

De bewoners en familie zijn zelf verantwoordelijk voor de inrichting van de kamer. Dat is een groot verschil met vroeger. Toen was de houding “Zet uw koffer maar neer, wij pakken ‘m wel uit en nemen het over.”

“We spreken de familie aan op de visie van Adriaan Pauw: ‘we vormen een gezin van zes personen. U bent natuurlijk altijd welkom. Er zijn geen bezoektijden. Wat kunt en wilt u erin betekenen en wanneer?’ Dus als een familielid, zittend in de gemeenschappelijke woonkamer alleen koffie voor zijn moeder pakt, dan wordt hem wel vriendelijk verzocht ook anderen te vragen of zij koffie willen. Ook worden er met de familie afspraken gemaakt over activiteiten zoals vader begeleiden naar de fysiotherapie. Voor we de afspraak maken vragen we eerst wanneer een familielid kan, zodat we hen niet voor het blok zetten en hen met de oplossing van het probleem opzadelen!”

EYEOPENER: Familie wordt actief benaderd. Met familie vooraf consultatie of b.v. een afspraak schikt, zodat zij de bewoner begeleiden.

Zo is er ook een familie met een eigen zaak die juist rond etenstijd na een lange dag werken Adriaan Pauw passeert. “Om na het eten thuis weer in de auto te stappen en terug te rijden om vader op te zoeken, is best zwaar, dus dan slaat men een bezoek maar over. Mirjam bespreekt dat met de familie en geeft aan dat vader hun aanwezigheid erg op prijst stelt. Is het niet mogelijk om op bezoek te komen en tegelijkertijd te helpen bij het eten ook van de andere bewoners? En als je dan een vorkje mee prikt, ach er is toch altijd genoeg. Zo vang je twee vliegen in een klap”.

Mirjam merkt dat de vergaderingen met de familie steeds meer gezamenlijke bijeenkomsten worden waarbij men met elkaar in gesprek gaat. Dat geldt voor de deelraad (cliëntenraad van Adriaan Pauw) alsook voor de familie-contactpersonen bijeenkomst. Familie leeft meer mee. Het valt hen op dat meneer Jansen van een woongroep ziek is. “Hoe gaat het met hem?” Of als in een bespreking blijkt dat een bewoner niet meer onder de douche kan maar wel in bad, wordt gevraagd of een familielid bij het baden aanwezig wil zijn.

Team en personeelsformatie

In het begin was het wennen voor de medewerkers, ondanks het proefdraaien. Men miste het team, want het was op de afdeling wel gezellig om met elkaar koffie te drinken. Inmiddels heeft Adriaan Pauw binnen Zorgcombinatie Nieuwe Maas een eigen multidisciplinair team met een mix van oude en nieuwe medewerkers en een eigen arts. De technische dienst komt op een vast moment een maal per week voor klusjes en bij spoed bel je ze en dan komen ze direct.

EYEOPENER: Technische dienst vast dagdeel in de week in de woonvorm.

EYEOPENER: Adriaan Pauw is 24 uur van de dag verbonden met verpleeghuis Nieuwe Maas. 

Elke 24 uur is er een persoon verantwoordelijk voor de momenten dat Mirjam er zelf niet is. Dat is een van de vier evv ‘ers (eerst verantwoordelijk verzorgenden) overdag of de ziekenverzorgende ’s avonds en in de nacht. Formeel heeft Adriaan Pauw 27,43 fte (inclusief wat uren voor de schoonmaak en voor het koken). Volgens de zorgzwaartepakket mix van de bewoners van ‘Adriaan Pauw’ zouden dit er maar 25,43 kunnen zijn. De twee extra fte’s worden nu uit een pool gehaald die vanuit het secretariaat zorg van Zorgcombinatie Nieuwe Maas flexibel zijn in te zetten. Ter vergelijking: een standaard verpleeghuis afdeling met 30 bewoners heeft 18, 99 fte aan verpleging en verzorging. ’s Nachts zijn er bij Adriaan Pauw één ziekenverzorgende en één woonbegeleider op de zes woongroepen. Dat is een broodnodige ‘luxe’ die budgettair zwaar drukt en een doorslaggevend punt is voor de Raad van Bestuur om in nieuwe situaties niet meer ‘stand alone’ kleinschalige woonvormen op te zetten.

EYEOPENER: Flexibiliseer werktijdenschema’s, zet schoonmakers op de avond in gebruik domotica om kleinschalig wonen betaalbaar te houden.

Mirjam ziet wel mogelijkheden om de personeelsinzet te veranderen. Dat vraagt enerzijds om meer domotica, b.v. sensoren met automatische lichtlijnen naar het toilet, anderzijds een kritischer blik op de huidige werktijdenschema’s en de inzet van de verschillende medewerkers, zoals de schoonmakers. Je kunt de ochtenddiensten flexibiliseren; nu begint er om zeven uur op elke groep een medewerker. In de avonddienst kun je ook de aanwezigheid van schoonmaakmedewerkers een plek geven. Een andere mogelijkheid is om de woongroepen naar 7 personen te brengen. Binnen Adriaan Pauw zijn er appartementen die heel geschikt zijn voor bewoning door twee personen.

EYEOPENER: Wees flexibel in zes of zeven bewoners als de kamergrootte het toelaat.

De medewerkers in Adriaan Pauw voelen zich erg verantwoordelijk en hebben geleerd zelf de oplossingen te zoeken. Je belt zelf een taxi als mevrouw Pieterse naar het ziekenhuis moet. In een grote organisatie kun je het toch gemakkelijk afschuiven, hier is geen wegduikgedrag mogelijk. Je bent ook als team aanspreekbaar en flexibel om oplossingen te creëren. Neem het eten. Medewerkers hebben recht op een half uur pauze. Binnen ‘Adriaan Pauw’ is het gemakkelijk te regelen dat medewerkers mee-eten met de bewoners en dan een half uurtje eerder weg gaan, waardoor de piektijden veel beter bemand zijn.

EYEOPENER: Geef vertrouwen en leer het team zelf oplossingen te bedenken en verantwoordelijkheid te nemen.

Het leukste is zegt Mirjam als de werkwijze van ‘Adriaan Pauw’ vertaald wordt naar de andere afdelingen van Zorgcombinatie Nieuwe Maas. En waarom ook niet. Haar inziens kan het systeem voor alle doelgroepen worden toegepast.

Een menu voor 36 bewoners

Elke woonkamer heeft een open keuken. ’s Avonds wordt er gekookt en warm gegeten.

De bestellingen voor het eten worden bij de Deli XL gedaan. Er is een grote voorraadkamer, waar de medewerkers de benodigde spullen uit halen. Tijdens het gesprek steekt een medewerkster haar hoofd om de hoek. De koffie in de centrale voorraadruimte is op. Die wordt dan tussendoor in de supermarkt verderop in de straat gehaald. “Neem een bewoner mee”, roept Mirjam haar na.

Er is een menu voor alle 36 bewoners, wat is samengesteld door de bewoners met een aantal medewerkers. Elke groep kookt wel zelf. Bewoners worden uitgenodigd om te helpen; in de praktijk blijft het meestal bij kijken. Het is de beleving! Het is vaak wel lachen, want de leerlingen blijken nogal eens nog nooit gekookt te hebben. Van deze nood kun je een deugd maken; als je de bewoners vraagt hoe je bloemkool moet koken, dan vertellen ze dat de leerlingen precies!

EYEOPENER: Laat de bewoners de leerlingen vertellen hoe een gerecht te koken.

De huisvesting

Er was nogal wat vooroordeel: je stopt mensen toch niet weg op 7, 8 en 9 hoog? Toch merk je volgens Mirjam dat de bewoners er gevoel bij hebben dat ze uitzicht hebben.

EYEOPENER: Uitzicht voegt leven toe.

De etages worden gehuurd van Woningcorporatie Waterweg Noord. Dat de drie verdiepingen van Woonhaven Adriaan Pauw niet anders dan via de centrale, kille betonnen hal elkaar kunnen bereiken, is in de praktijk wel omslachtig en werkt isolerend.

Er zijn twee deuren naar de op elke verdieping gelegen woongroepen. Bij elke deur hangt een A-viertje met het activiteitenprogramma en een foto-overzicht van de medewerkers, zij het met alleen de voornaam en zonder hun functie. Ook de cliëntenraad presenteert zich voluit. Die is er voor U! zo lees ik op de poster. En natuurlijk het TNO veiligheidscertificaat voor de oplettende bezoeker.

EYEOPENER: Bij de voordeur uitnodigend geactualiseerde informatie ophangen.

Aan weerszijden een voordeur met naambordjes en evenzo vele bellen en een cijferslot naar een woongroep met zes appartementen en een woonkamer annex open keuken. Toen er gestart werd, had men het idee dat de liften, die ook door de andere flatbewoners gebruikt worden, klein zijn, een bed kan er b.v. niet in. In de praktijk levert het tot nu toe eigenlijk geen probleem op.

EYEOPENER: Aparte beddenlift nooit nodig geweest.

Veel van de apprtementen en alle woonkamers hebben balkons, die gezellig zijn ingericht. Bewoners zitten er graag. Ondanks dat later (ontwerpfoutje)de balustrades met plexiglas zijn verhoogd, moet er wel altijd toezicht bij zijn. Er is een speciale begane grondtuin voor de bewoners van Adriaan Pauw beschikbaar. Het is omslachtig er gebruik van te maken. Liever zitten de bewoners op een bankje in een plantsoentje of gaan naar de vlakbij gelegen gezellige winkelstraat, om bij salon Verhagen een ijsje eten.

EYEOPENER: Gezellige winkelstraat vlakbij.

Niet alle kamers zijn gelijk

Doordat niet alle kamers hetzelfde zijn, noch hetzelfde uitzicht hebben of over een balkon beschikken is het al voorgekomen dat een familie zei: “ja, maar deze kamer vinden we niet zo mooi. Punt daarbij is, zegt Mirjam dat er ook geen verschil is in wat iemand ervoor betaalt.

En ook al geeft ze aan, dat vader of moeder later naar een vrijkomende kamer kan gaan, Toekomstige familieleden zullen dit steeds vaker aankaarten.

EYEOPENER: Discussie over extra betalen voor mooiere kamers.

Elke bewonerskamer heeft een wastafel en tv-aansluiting; er is geen vaste telefoonaansluiting in de veronderstelling dat alles tegenwoordig wel via de mobiele telefoon kan. In de praktijk merk je dat de bewoners daar geen herkenning bij hebben en zo eigenlijk meer geïsoleerd zijn geworden.

EYEOPENER: Vaste telefoonaansluiting voor bewoners gewenst.

De bewonerskamers worden opgeleverd met bed, opbergkast, rails aan de muur om persoonlijke zaken op te hangen, gordijnen en zeil op de grond. De bewoners zijn zelf verantwoordelijk voor de aankleding van de kamer.

Blijven slapen door familie of partner is geen enkel probleem. Er is een bijschuif logeerbed beschikbaar, willen er meer mensen blijven slapen, dan kunnen ze zelf een stretcher mee nemen. De linnen was gaat de deur uit; voor kleine wasjes is er een machine op elke woongroep aanwezig. In de hal staan de ijzeren rekken en plastic manden met het wasgoed. De wasregels hangen aan de muur. De plafonds zijn de klassieke, ietwat lage systeem plafonds. Zowel in de gemeenschappelijke ruimten als in de privé-ruimten, overal tref je rails voor het ophangen van schilderijen.

EYEOPENER: Ophangrails door alle vertrekken.

De woonkamers stralen huiselijkheid en gezelligheid uit. Niks geen standaard meubelen of inrichting. Vanuit de hoefijzervormige open keuken heb je meteen overzicht over de hele woonkamer. Het is lunchtijd en de bewoners eten smakelijk een boterhammetje met een gebakken eitje erop. In de keuken staan zaken op het aanrecht die je bij een ieder thuis ook aantreft. Stoffer en blik en de aardappelen er onder geschoven. “Oeps”, zegt Mirjam “dat is een foutje, dat mag van de inspectie daar niet zo staan”.

Betrek de uitvoerende medewerkers bij plattegrond en inrichting.

Mirjam geeft als tip voor volgende kleinschalige woonprojecten mee, de medewerkers uit de praktijk eerder bij de plattegrond en de inrichting te betrekken. Zaken als onvoldoende herkenbaarheid van de WC en de badkamer doordat de kleuren van de inrichting inclusief de WC rand en -deksel allemaal in elkaar overlopen. Dementerende mensen kunnen dan toiletpot of wastafel niet onderscheiden en zo worden ze eerder afhankelijk en incontinent. Of neem het eerder genoemde feit dat er geen vaste telefoonaansluiting is. Kleine, maar wel hardnekkige dingen in de praktijk van alledag!

© april 2011

Tineke van den Klinkenberg

Hetti Willemse