Verpleeghuizen hebben sinds 15 juni de mogelijkheid om de bezoekregeling te verruimen. Er wordt volgens cliëntenraden veel te weinig gebruik van gemaakt. Al veel langer waren er noodkreten over hoe er omgegaan is met het bezoek aan verpleeghuizen en hoe bewoners onder het isolement hebben geleden. Hoe heeft dat allemaal kunnen gebeuren? En hoe kan dat nu snel veranderen.

De coronacrisis toont opnieuw aan dat de verpleeghuissector niet in staat is een vuist te maken en niet bij machte is beslissingen af te dwingen (of als die uitblijven deze zelf te nemen) op basis van gezag, eigen beleid, creativiteit, innovatiekracht en pro activiteit. De verpleeghuissector is in het algemeen te afwachtend, wijst naar overheid, inspecties en geldverschaffers voor wat ze wel of niet zouden mogen en kunnen doen. Door de enorme schaalvergrotingen en zorgconcernvorming is het directe contact met de verpleeghuislocaties losgezongen. De interne bureaucratie tiert welig. De verhouding zorgpersoneel en ondersteunende functies is uit het lood. De cliënt heeft onvoldoende zeggingsmacht.

Als het coronavirus half maart ook de verpleeghuissector overvalt en er zeer alarmerende berichten over de situatie naar buiten komen, is het op zich begrijpelijk dat de huizen -via een van dik hout zaagt men planken decreet van de minister- een week later op slot gaan voor bezoek. De anderhalve meter afstand is voor het verzorgend personeel in de verpleeghuizen een onmogelijke opdracht. Beschermingsmateriaal gaat met prioriteit naar de intensive-careafdelingen van de ziekenhuizen. Het verzorgend personeel moet zelfs met lichte verkoudheidsklachten blijven werken en wordt niet getest. Zo kon het virus de verpleeghuizen in sluipen met veel zieken onder personeel en bewoners en dodelijke slachtoffers onder vooral bewoners tot gevolg. Radeloze familieleden creëren ondertussen noodoplossingen om toch in contact te kunnen komen met hun dierbaren in het verpleeghuis. Concerten vanaf de openbare weg. Hoogwerkers om met vaders en moeders in gesprek te komen. Beeldbellen. Babbelboxen in zeecontainers. 

Half april treedt de sector uit de coulissen. De bestuurder van de Amsterdamse zorgorganisatie Amstelring hekelt in OP1 het hardvochtige beleid van geen bezoek voor de verpleeghuisbewoners. Een vervolg blijft uit. De sector komt zelf ook niet met plannen hoe het wel zou kunnen! En daar wringt de schoen nog steeds. Dat is te meer vreemd omdat bij de afzonderlijke huizen en bij het LOC (Landelijk Overleg Cliëntenraden) talloze voorstellen zijn binnen gekomen hoe met maatwerk bezoek op een veilige manier had/zou kunnen worden geregeld. 

Op 6 mei mag in elk van de 26 GGD-regio’s één verpleeghuis bezoek ontvangen. Als op 25 mei elke verpleeghuisbewoner in Nederland ten minste een vaste bezoeker mag hebben, bericht het Parool dat geen enkel Amsterdams verpleeghuis er klaar voor is. En op zaterdag 6 juni vertelt een woordvoerder van Amsta op de Amsterdamse televisiezender AT5 dat het met pijn en moeite gelukt is om van hun 20 locaties er 2 open te stellen voor bezoekers. Dat is 2,5 maanden na het sluiten van de deuren. Het is triest te constateren dat er geen heropeningsplannen al kant en klaar paraat lagen. Bewonerszorg is je eerste prioriteit. 

Hoe moeilijk is dat dan eigenlijk om een bezoekregeling te ontwerpen? Wij denken dat het als volgt zou kunnen. Je vraagt aan elke contactpersoon van een bewoner een aantal namen, emailadressen en telefoonnummers. Verbindt daar een redelijk maximumaantal. Je communiceert heldere gedragsregels en maakt die zichtbaar in de locaties. Iedere bekende bezoeker ‘reserveert’ vooraf, net zoals dat bij de restaurants, de bioscopen etc. wordt vereist. Je stelt in elk huis een ontvangstmedewerker aan, bij wie de bezoekers zich melden. Die doet ook de gezondheidscheck. Wederom net als in de horeca. Door het hele huis heb je duidelijke plekken met desinfecterende handgel, plastic handschoenen en desinfecterende doekjes. Desnoods verplicht je een mondkapje voor te doen. Je hebt looproutes. Je stimuleert buiten zitten, legt fleecedekentjes klaar en creëert met schermen windluwe plekjes. Medewerkers zijn er al op getraind om zoveel mogelijk de ramen en deuren open te zetten om frisse lucht door de kamers te laten gaan. Inmiddels is wel zoveel duidelijk dat ventilatie enorm belangrijk is. Geen personeel op locatie voor al deze ‘extra’ handelingen? Staf- en steunmedewerkers genoeg die kunnen inspringen. Communiceer dit alles goed met de bewoners en hun familie en zet dat op de website. Dus niet de regels van het RIVM overschrijven, zoals we nog veel te vaak zien. Schrijf op of verbeeld je hoe je zelf als verpleeghuis of zorgconcern zo veilig en vertrouwensvol mogelijk bezoek mogelijk maakt. Zorgorganisatie Cordaan doet dat. En last but zeker not least: vraag en deel met de bewoners en hun dierbaren wat en hoe ze het zouden willen. Waar voelen zij zich naar de omstandigheden senang bij en waardoor heb je als zorgorganisatie het vertrouwen van en in hen. Want daar draait het ‘in the end’ om.

Het thans aanwezige laagdrempelige testbeleid en het track en trace systeem van de GGD ondersteunen de mogelijkheden om het gewone leven in de verpleeghuizen nu weer snel coronaproof op te pakken. Houd daarbij in gedachten: risicoloos is levenloos. 

Tineke van den Klinkenberg en Hetti Willemse

Tineke van den Klinkenberg en Hetti Willemse zijn initiatiefnemers van  www.zorgvisite.nl,