‘Ik zoek een woning in mijn buurt. Geen appartement hoor. Daar hou ik niet van. Heb je tips voor me?’ Met deze vraag belde mevrouw Smeets uit Limburg mij op.  Ze zag op de site van ZorgSaamWonen mooie voorbeelden van woonvormen en zoekt een andere woning die meer toekomstbestendig is. Regelmatig krijg ik vergelijkbare vragen van ouderen of van hun kinderen. Soms zit er haast bij, meestal niet. De ene oudere oriënteert zich op een seniorenwoning in dezelfde wijk, de ander wil dichter bij familie wonen. De één heeft een huurwoning, de ander een koopwoning en wil gaan huren of juist niet. De wensen en mogelijkheden zijn zeer divers. Wat de ouderen en soms ook de kinderen gemeen hebben, is dat ze vrijwel allemaal erg opzien tegen een verhuizing, al zijn er diverse verhuisdiensten voor ouderen. Het afscheid nemen van een woonplek, het regelen en het uitzoeken van spullen maar soms ook de kosten. Ook weten ze vaak niet goed waar ze hun zoektocht moeten beginnen. Met de krapte op de woningmarkt en het tekort aan betaalbare geschikte woningen is het ook niet eenvoudig een andere woning te vinden. ‘Je weet ook niet wat het leven in petto heeft. Nu zijn we nog samen, lekker met zijn tweetjes maar dat kan snel anders zijn. We zijn nu nog fit maar ook dat kan veranderen en daar wil ik op anticiperen voor zover dat kan’, vertelde de Limburgse dame. Daar heeft ze zonder meer gelijk in. Wat heb ik mevrouw Smeets aangeraden?

Ouderenadviseur
In ieder geval heb ik aangeraden om contact op te nemen met de gemeente, welzijnsorganisatie of corporatie. Steeds meer corporaties hebben wooncoaches of verhuisadviseurs in dienst. Soms zijn er ouderenadviseurs die werkzaam zijn bij de gemeente of bij een welzijnsorganisatie. Zij kunnen met ouderen meedenken bij zo’n woonvraag. Ouderenorganisaties werken ook vaak met vrijwillige ouderenadviseurs. Zij helpen bij het oriënteren en weten wat het aanbod in de buurt is of dat er speciale verhuisregelingen bestaan. Diverse gemeenten hebben namelijk -samen met corporaties- regelingen om het doorstromen, het verhuizen naar een andere woning te vergemakkelijken. Zoals de regeling Ouder worden & Prettig Wonen in de gemeenten Haarlem, en omstreken.

Meer dan stenen
Belangrijk is om goed te verkennen welke woonwensen mensen hebben. Ook spelen diverse factoren mee bij het kiezen van de juiste woning. Zoals iemands leefstijl, persoonlijke situatie, samenstelling van het huishouden, de financiële situatie en de lichamelijke en psychische gezondheid. Het is verstandig om niet alleen naar de woning en woonwensen maar ook breder te kijken. Dus  naar het netwerk, (vrijwilligers)werk, hobby’s, de woonomgeving, lijf en leden. De Leyden Academy heeft onderzoek gedaan naar het woonplezier van mensen en naar het thuisgevoel. Het is goed om na te denken wat bijdraagt aan het woonplezier. Wat vinden mensen fijn aan een woning? En aan de buurt? Mevrouw Smeets vertelt dat ze graag fietst met haar man. Ze vinden het fijn dichtbij de natuur en bij het openbaar vervoer te wonen. Ze hechten veel waarde aan een logeerkamer voor kleinkinderen. Ze zijn geboren en getogen in de wijk waar ze nu wonen en hebben veel contacten in de buurt. ‘We voelen ons hier thuis. En we voelen ons veilig.’ Dat soort aspecten zijn belangrijk bij het zoeken naar een andere woning.

Aanpassingen
Er zijn ook mogelijkheden om de huidige woning wat comfortabeler te maken. Zoals het weghalen van drempels, het plaatsen van een douchestoel, elektrische deuropener, aangepast aanrecht of toiletverhoger. Sommige aanpassingen worden door de gemeente vergoed. Er is ook een blijverslening maar niet iedere gemeente heeft deze. In diverse gemeenten zijn modelwoningen, ‘slimme woningen’ te bezoeken. Bezoekers kunnen hulpmiddelen uitproberen, soms zelfs een tijd lenen. Dit kan overigens ook bij een slimotheek. Het gaat niet alleen om technische snufjes maar ook om voorzieningen die het huis wat meer comfort en veiligheid geven. Thuiszorgwinkels hebben diverse hulpmiddelen maar tegenwoordig zijn er bij winkels als Praxis en Blokker soms ook eenvoudige hulpmiddelen te vinden. Er bestaan diverse testen om een indruk te krijgen van de geschiktheid van een woning, zoals de Huistest. ‘De meeste ongelukken gebeuren in huis’, is een veelgehoorde uitspraak. En terecht. Valpartijen in badkamers zijn berucht. Mevrouw Smeets weet daar alles van. Ze is al eens gevallen. ‘Toch heb ik nog geen anti-slip dingen gekocht’, bekent ze als we het over valpreventie hebben. Ergotherapeuten kunnen goede adviezen geven om veilig in het huis te bewegen. Ook zijn er soms voorlichtingsbijeenkomsten door bijvoorbeeld de ouderenbonden. En Veiligheid.nl geeft ook tips.

Kleiner wonen of niet?
Soms is verhuizen naar een woning dichterbij voorzieningen of dichterbij zorg aan te raden, soms is de huidige woning nog altijd passend. Het is niet zo dat alle ouderen kleiner willen wonen. Er zijn zeker ouderen die het huis op een gegeven moment te groot vinden. Zij hebben moeite met het onderhoud van tuin en huis en gebruiken diverse kamers(bijna) niet meer. Anderen zijn juist blij met extra ruimte en gebruiken werkkamers, hobbykamers of logeerkamers. Voor het onderhoud van huis schakelen zij indien nodig studenten in of vrijwilligers bij buurtprojecten. Sommige hebben een dienstenpakket bij bijvoorbeeld een zorgorganisatie die allerhande services aanbiedt, waaronder klusjes in huis en tuin. Mevrouw Smeets vindt de tuin juist fijn.  ‘Onze tuin is het probleem niet. Ik doe het zelf en vind het leuk. Mijn buurman helpt met zware klusjes. Ik bak regelmatig kersenvlaai voor hem dus hij helpt me graag.’

Dichtbij familie of niet?
Het dichter bij familie of kinderen gaan wonen pakt vaak goed uit. Zo heb ik diverse ouderen ontmoet die dolgelukkig zijn nu ze dichterbij hun kinderen wonen of weer in de gemeente wonen waar zij zijn opgegroeid. Of mensen die van de ene kant van het land verhuisd zijn naar een specifiek wooncomplex en daar geen dag spijt van hebben gehad. ‘Dat had ik jaren eerder moeten doen’, hoor je ook geregeld als mensen na lang twijfelen de stap tot verhuizen hebben genomen. Toch is dit niet altijd het geval. Het is niet altijd even makkelijk een nieuw netwerk op te bouwen in een andere woonplaats. Ik heb ook mensen na een verhuizing zien verpieteren. Professor Jenny de Jong Gierveld zei ooit eens: ‘Onderschat nooit het belang van een zwaaiende visboer.’ Het is fijn als mensen je kennen. Bovendien hebben familieleden, kinderen niet ineens meer tijd, hoewel het even kort langs gaan wél makkelijker wordt. Het verschilt per situatie, per persoon. Het is in ieder geval goed om over verwachtingen en kansen na te denken. Mevrouw Smeets en haar man willen de buurt niet uit. Ze zijn daar erg geworteld. Dat maakt het zoeken moeilijker want het aanbod is dan nog beperkter maar ik snap de keuze.

Van Thuishuis tot Knarrenhof
Veel mensen weten niet van het bestaan van alternatieve woonvormen af. Zo zijn er steeds meer vormen van gemeenschappelijk wonen. Kleine woongemeenschappen, grootschaligere woongemeenschappen. De mate waarin bewoners voorzieningen delen verschilt en ook de mate waarin bewoners samen activiteiten ondernemen.  Er zijn woongemeenschappen in de sociale huursector, soms door burgers zelf gerealiseerd.  De LVGO, landelijke vereniging gemeenschappelijk wonen 50plus, heeft een overzicht van woongemeenschappen in Nederland. www.lvgo.nl. Daarnaast zijn er ander woonvormen, zoals een Thuishuis, een kleinschalige woonvoorziening voor alleenstaande ouderen met betrokkenheid van vrijwilligers. Of wonen in een modern hofje, dus wonen rond een beschutte binnenplaats. De bekendste is het Knarrenhof. Ook bestaat de mantelzorgwoning, een wooneenheid die bij een bestaande woning (bijvoorbeeld in de achtertuin) kan worden geplaatst. Er zijn verder ook woonzorgcomplexen en serviceflats door het hele land. Er zijn in het hele land allerlei woonvormen voor mensen met dementie te vinden, soms door particuliere ondernemers opgezet. Ook vind je steeds meer projecten ‘Gemengd wonen’, dat zijn over woonprojecten waar verschillende groepen mensen doelbewust samen wonen, contact onderhouden en ook gezamenlijk activiteiten ondernemen. Vaak bestaan de groepen mensen uit starters, studenten, vluchtelingen, ex-verslaafden of daklozen.  Het aantal woon- en zorgcoöperaties neemt ook toe. Dat houdt in dat een groep mensen een netwerk vormen en zelf woningen en/of zorg en diensten regelen. Momenteel zijn er diverse experimenten te vinden, zoals het splitsen van woningen waar bijvoorbeeld ouderen en jongeren samen kunnen wonen. Het punt is dat het aantal van genoemde woonvormen nog beperkt is. Maar het aantal en de variatie neemt wel toe, zij het (te) langzaam. Via Woonz.nl kunnen ouderen en familieleden door het land heen zoeken. Of via sites van de corporaties zoals woningnet.nl.  Het is verstandig om eens een kijkje te nemen bij een andere woonvorm.

Verhuisbericht
Ik heb Mevrouw Smeets nog wat websites aangeraden. Die heb ik haar gemaild met nog wat ander materiaal. Ze mailde me meteen terug en gaf aan alles eens rustig te bekijken.  Drie maanden later mailde ze dat ze inmiddels met de verhuisadviseur had gesproken. Dat was volgens haar een goed gesprek geweest die haar en haar man nieuwe inzichten heeft opgeleverd. Ik wacht nu op haar verhuisbericht. Of misschien blijft ze wel wonen waar ze nu woont?

Een greep uit de vele websites:

www.alleszelf.nl

www.anbo.nl

www.beteroud.nl

https://www.hulpmiddelenwijzer.nl/

https://www.ikwoonleefzorg.nl/

www.JongeOuderen.nl

https://www.koepelgepensioneerden.nl/

www.kbo-pcob.nl

https://www.kbo-brabant.nl/

www.langzultuwonen.nl

https://langerthuisinhuis.nl/

www.langerthuisineigenhuis.com

www.lvgo.nl

www.leydenacademy.nl

https://mijnhuisopmaat.nl/

www. nederlands-instituut-voor-toegankelijkheid.nl

www.netwerknoom.nl

www.nlzorgtvoorelkaar.nl

https://www.rabobank.nl/particulieren/hypotheek/50plus-woontest/

www.regelhulp.nl

https://www.svn.nl/blijverslening

www.themasite.pbl.nl/krasse-knarren

www.veiligheid.nl

www.woononderzoek.nl

www.woonz.nl

www.zorgvoorbeter.nl

https://zorgvoorelkaarbreda.nl/organisaties/Wonen-met-Gemak

https://www.samenbeterthuis.nl/