De interesse in mantelzorgwoningen in Nederland is duidelijk aanwezig. Uit het onderzoek blijkt dat zo’n zestig procent van de ondervraagden een mantelzorgwoning een aansprekend optie vindt en dat bijna één op de vijf 45-plussers bereid is in de toekomst vlakbij huis een mantelzorgwoning te plaatsen. Toch ervaren mensen belemmeringen om deze woonunits in de eigen tuin te plaatsen. Zo beschouwt 80 procent de kosten als het grootste obstakel. Ook denken zij dat de plaatsing veel geregel met zich meebrengt. Dit zorgt voor onnodig veel vertraging en kost tijd en energie, die er vaak niet is als sprake is van intensieve zorg voor een naaste. Als echter wordt gekeken naar de mogelijkheden, dan is er een potentieel van bijna 100.000 mantelzorgwoningen. Er is dan gekeken naar 45-plussers die een koophuis hebben met een tuin van 80 m² of groter. Als het gaat om tuinen van meer dan 50 m² is de potentie bijna 120.000 woonunits.

Mantelzorgwoningen moeten mogelijk zijn zonder vergunning

Achmea beschouwt de mantelzorgwoning als een belangrijke aanvulling op de bestaande zorg. Jeroen Kemperman, Senior Manager Strategie bij Zilveren Kruis (onderdeel van Achmea): “De groeiende druk op de gezondheidszorg als gevolg van de vergrijzing vraagt om oplossingen. Een mantelzorgwoning biedt een natuurlijke vorm van mantelzorg aan familieleden. Ook voorkomt zo’n woning mogelijk dat mensen ongewenst naar een verpleeghuis moeten, omdat ze niet thuis kunnen blijven wonen. Bijkomend voordeel is bovendien dat een andere woning op de woningmarkt vrijkomt, doordat de mantelzorger en de ontvanger van zorg samen op één terrein gaan wonen.”

Op dit moment ontbreekt het op lokaal niveau aan een eenduidige toepassing van bestaande regelgeving over mantelzorgwoningen. Op landelijk niveau kan meer worden gestuurd op vergunningsvrije mantelzorgwoningen in elke gemeente. “Zo zou in de Wet Versterking regie volkshuisvesting kunnen worden geregeld dat mantelzorgwoningen op het eigen erf vergunningsvrij worden”, vertelt Esther Hendriks, bestuurder van MantelzorgNL. “Dit wetsvoorstel kan er in voorzien dat regels op lokaal niveau op dezelfde manier worden toegepast en er geen ruimte meer is om er een vergunningstraject van te maken, zoals nu in de huidige Omgevingswet. Daarbij is het belangrijk dat gemeenten zich soepeler opstellen bij het oplossen van de grote problemen die spelen, zowel in de zorg als op de woningmarkt.” Tegelijkertijd is er volgens MantelzorgNL ook goed nieuws: zo’n 70 gemeenten voeren juist vooruitstrevend beleid mantelzorgwoningen en denken met mensen mee om al een mantelzorgwoning te plaatsen vóórdat sprake is van een zorgsituatie.

Drempels wegnemen

Een groot voordeel van een mantelzorgwoning is dat een vertrouwd persoon vlakbij een oogje in het zeil houdt en de zorg coördineert. Daarnaast biedt een mantelzorgwoning het voordeel dat men dichtbij is, maar toch de eigen privacy behoudt en geen reistijd heeft om de mantelzorg te verlenen. Het wegnemen van drempels is cruciaal om mantelzorgwoningen als een logische optie aan te bieden. Dit is een gemeenschappelijke opdracht waaronder overheid, gemeenten en verzekeraars samen de schouders moeten zetten.

Feiten over mantelzorg

Mantelzorg is alle hulp aan een hulpbehoevende door iemand uit zijn of haar directe sociale omgeving

• 1 op de 3 Nederlanders (16+) gaven in 2019 mantelzorg (circa 5 miljoen mantelzorgers)
• 830.000 mantelzorgers geven zowel langdurig (meer dan 3 maanden) als intensief (meer dan 8 uur per week) hulp
• 9,1 procent van de mantelzorgers voelt zich zwaar belast (460.000 mantelzorgers)
• Ongeveer 5 op de 6 mantelzorgers genieten van de leuke momenten van het zorgen
• 1 op de 4 werknemers combineert betaald werk met mantelzorg