Was ze niet de winnaar van de ZorgSaamWonen Award geworden, dan nog stal Hans van Steenis-Perelaer woensdag in Amersfoort ieders hart. Met een loepzuivere pitch van deze bijna 88-jarige bewoner van de Muziekwijk in Almere, werd snel duidelijk dat in haar wijk precies gebeurde, waar de jury van de ZorgSaamWonen Award dit jaar naar zocht. Daarbij ging het met name om inspirerende projecten, waardoor in de openbare ruimte of in gebouwen ontmoetingen ontstaan tussen groepen mensen die elkaar normaal niet zo snel vinden.

Tweedehands picknickbank

In de Madernastraat in Almere is daar duidelijk sprake van. De buurt begon te vergrijzen, waarop werd bedacht dat er een ‘hangplek voor senioren’ moest komen. Goed voor ontmoetingen en misschien ook wel tegen vereenzaming. In en om een naastgelegen parkje (omgedoopt tot De Brink 2.0) startten burgers een kleinschalig initiatief - zonder inmenging van instanties of financiële ondersteuning – dat uitgroeide tot een reeks van gevarieerde buurtactiviteiten tegen minimale kosten. Een initiatief dat aanvankelijk niet meer omvatte dan een tweedehands picknicktafel, wat koffiemokken uit de kringloopwinkel en bereidwillige buren die om de beurt koffie wilden zetten. “Waarna”, aldus Van Steenis-Perelaer, “we elkaar leerden kennen, mensen elkaar gingen vertrouwen, er een buurtgevoel ontstond en daar hebben we op doorgebouwd.”
Centraal staan nu de koffieochtenden, elke twee weken met wel twintig buren, en daarvanuit zijn er veel meer gezamenlijke activiteiten ontstaan. Samen wordt de Burendag gevierd, wordt er midden in de zomer en de winter geborreld en zijn er diverse clubjes ontstaan. Van handwerken tot fietsen en van een stekjesmiddag tot een luisterclubje (in oprichting). 

Daar bleef het echter niet bij, want inmiddels zijn er ook twee voorzorgcirkels van vijftien senioren ontstaan, waarbij elkaar helpen vooropstaat. Iedereen draagt naar kunnen bij aan de hulpvraag van anderen, zodat een medewerker van welzijnsorganisatie Schoor slechts op afstand bij het project betrokken is. Dat een initiatief met zo weinig middelen zoveel kan bereiken, droeg zeker bij aan het winnen van de hoofdprijs.

Griffioen

Veelomvattender is het verhaal dat hoort bij de winnaars van de publieksprijs van de ZorgSaamWonen Award 2023: Griffioen. In dit complex van 76 appartementen in het Nijmeegse Waterkwartier staken wijkbewoners de koppen bij elkaar, waaruit in drie jaar een bloeiende gemeenschap ontstond. Met een reeks van sociale ondernemers zijn heel diverse initiatieven ontstaan, met bijvoorbeeld sociale, sportieve en horeca-activiteiten. Maar ook: logeren, welzijn, begeleiding, inloop, ontmoeting, zorg en natuur. “Waar ooit de zorg het voor het zeggen had”, aldus projectcoach Inge Van De Sande, “was nu de vraag waaraan wijkbewoners behoefte hadden. Daarbij werd vervolgens een coalitie van passende partijen gezocht om voor de wijk een aanbod te creëren. Uniek is dat we bottom-up met elkaar zijn begonnen, zonder convenanten te sluiten.” 
De betrokken partijen (BUUR, Riverland, Sterker Sociaal Werk, ZZG Zorggroep, Pluryn en Vergroenvoedselbossen) werken nu veel samen, waardoor er op verschillende gebieden domein-overstijgend wordt gepionierd. Ook de gemeente, woningcorporatie Talis, Bindkracht10 en de HAN werken hieraan mee. De diversiteit van de bewoners die meedoen groeit en dat geldt ook voor de wederkerigheid. Van De Sande: “Inmiddels krijgt de zorg een steeds kleinere rol. De zorgvraag in de groep wordt steeds meer uitgesteld en mensen kunnen langer thuis blijven wonen.” Griffioen maakt deel uit van een tweejarige, gesubsidieerde proeftuin en zoekt nog naar duurzame financiering.

‘Ik zie je buiten’

Zo werd het in Amersfoort een inspirerende middag, niet in het minst dankzij de multifunctionele locatie, Hart van Vathorst. Joost Smit, predikant van de Ontmoetingskerk Vathorst, en Kevin Delgado van Zenzo Maatschappelijk Vastgoed gaven uitleg over het maatschappelijke belang van Hart van Vathorst voor de wijk en haar bewoners. Daarna was het de beurt aan keynotespreker Ad de Bont (Urhahn stedebouw & strategie). Hij gaf volop invulling aan het thema van het seminar ‘Ik zie je buiten’. Op zoek naar uitnodigende plekken die bijdragen aan of leiden tot ontmoetingen die inclusie bevorderen, gaf De Bont tal van voorbeelden hoe je steden en wijken anders kunt inrichten en ruimte kunt maken voor spontane ontmoetingen. Eerder publiceerde hij daarover het boek Buitenkansen.

Parkeerplaatsen moeten van hem een stapje terugdoen, wat de noodzakelijke sociale ruimte schept die veel bevolkingsgroepen zijn kwijtgeraakt. Tot en met brede galerijen van appartementengebouwen zijn er veel mogelijkheden om ontmoetingen te creëren. Ook schoolpleinen en sportveldjes, allen specifiek op ontmoeting ingericht (met bankjes of andere zitgelegenheid), dragen bij aan het centrale thema van deze dag: ontmoeting. Waar dat in de jaren zeventig en tachtig nog volop aan de orde was bij het ontwerpen van woonerven, is dat een tijdlang verdwenen, en nu weer bezig aan een revival. Ook mede dankzij deze geslaagde editie van de ZorgSaamWonen Award.

De uitslag van de ZorgSaamWonen Award:

Juryprijs:

1. Brink 2.0
2. Huis Miereveld
3. Mee Wonen Winterswijk

Publieksprijs:

1. Griffioen
2. KwilT
3. Let’s Bring Colour to our City

Aanmoedigingsprijs

Een extra Aanmoedigingsprijs ging naar Stichting Chill met hun Chillcafé, voor mensen die moeite hebben met te veel prikkels, maar weleens een rustig avondje uit willen. Alle info over de genomineerden en de inzendingen voor de ZorgSaamWonen Award ontdek je op deze pagina.

De jury van de ZorgSaamWonen 2023 bestaat uit:

• Prof. dr. Jet Bussemaker, voorzitter van de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (vertegenwoordigd door Stannie Driessen, directeur van de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving)
• Otwin van Dijk - Burgemeester Gemeente Oude IJsselstreek
• Rick Kwekkeboom - Lector Hogeschool van Amsterdam
• Els van Betten - Regisseur Habion
• Joost Smit - Predikant Ontmoetingskerk Vathorst