Massaal verpleeghuizen bijbouwen vanwege de 'grijze golf' ziet minister Conny Helder (Ouderenzorg) niet als de oplossing. Minister Helder wil structureel het aantal verpleeghuisplekken op 130.000 houden, gelijk aan de situatie nu. Er zal in de ogen van de minister, veel meer dan nu, een beroep worden gedaan op de ouderen zelf om zo gezond en zelfstandig mogelijk te blijven. Ook familie en kennissen zullen vaker moeten helpen. 
Om in aanmerking te komen voor een plek in het verpleeghuis, moet je voldoen aan 3 voorwaarden:

1. Je hebt een chronisch lichamelijke of psychische aandoening of beperking.
2. Je hebt 24 uur zorg of permanent toezicht nodig.
3. Je hebt blijvend intensieve zorg nodig. 

Ik denk dat er over enkele jaren voldoende verpleeghuisbedden zijn, ondanks de oplopende vergrijzing en de oplopende wachtlijsten voor opname in verpleeghuizen. Dat zit zo.

Vlak voordat corona uitbrak, stonden ongeveer 22.000 mensen op de wachtlijst voor opname in het verpleeghuis. De corona-uitbraak heeft deze getallen vervolgens onderuit gehaald. Veel ouderen die op de wachtlijst stonden, durfden niet meer naar het verpleeghuis. De wachtlijsten verdwenen. Nu we een jaar na corona zitten, zijn de wachtlijsten weer zoals vóór corona: thans staan tussen 22.000 en 24.000 mensen op de wachtlijsten voor opname. 

Als je een indicatie krijgt voor opname in het verpleeghuis, kun je kiezen uit twee mogelijkheden: of je kiest voor VPT(volledig pakket thuis) of je kiest voor opname in het verpleeghuis. Steeds meer ouderen kiezen voor een VPT pakket en blijven thuis wonen. Toch is het aantal ouderen dat kiest voor opname nog steeds fors groter.

Welk effect hebben de wachtlijsten voor opname in het verpleeghuis op de bedbenutting van het verpleeghuis? Het eerste effect van de oplopende wachtlijsten is dat er steeds meer mensen sterven die nog op de wachtlijst staan. Die komen al niet meer in het verpleeghuis. Als de wachtlijsten blijven groeien, sterven er straks meer mensen op de wachtlijst dan in het verpleeghuis. 

Een ander effect van de wachtlijst is dat de gemiddelde verblijfsduur in het verpleeghuis terugloopt. De maanden dat men op de wachtlijst staat, gaan af van de tijd dat men in het verpleeghuis verblijft: hoe langer de wachtlijsten, des te later vindt de opname in het verpleeghuis plaats en des te korter het verblijf in het verpleeghuis. Ik laat een en ander zien aan de hand van een voorbeeld.

Stel je hebt een verpleeghuis met 150 bedden. Op dit moment is de gemiddelde verblijfsduur in het klassieke verpleeghuis ongeveer 6 maanden. Dit betekent dat de opnamecapaciteit in dit voorbeeld op jaarbasis 300 is. Met de tot 2040 oplopende vergrijzing zullen de wachtlijsten groter worden. Dat heeft tot gevolg dat plaatsing in het verpleeghuis steeds later plaatsvindt en dat zorgt ervoor dat de verblijfsduur in het verpleeghuis korter wordt: hoe langer de wachtlijst, hoe korter het verblijf in het verpleeghuis.

Stel dat de gemiddelde verblijfsduur in het verpleeghuis zakt naar drie maanden, dan wordt de opnamecapaciteit op jaarbasis bij 150 bedden verviervoudigd naar 600. 
Het gevolg van deze verviervoudiging is dat er steeds meer ruimte komt voor opname in het verpleeghuis, waarna de wachtlijsten korter worden en misschien wel helemaal verdwijnen. Met andere woorden de wachtlijsten worden de jo-jofactor in de verpleeghuissector.

In dit verhaal zit één onzekere factor. We weten niet in welke mate ouderen gaan kiezen voor VPT in plaats van opname in het verpleeghuis. Neemt de keuze voor VPT toe, dan zullen de wachtlijsten korter worden en neemt de kans toe dat er ruimte is voor plaatsing in het verpleeghuis. Neemt de keuze voor VPT af, dan zal de wachtlijst voor het verpleeghuis nog groter worden en de druk op het verpleeghuis verder toenemen en zal de verblijfsduur korter worden.

Wanneer meer ouderen kiezen voor VPT, zal dit een effect hebben voor de thuiszorg: de druk op de thuiszorg neemt toe terwijl daar nu al sprake is van een personeelstekort.